meaning of assignment in punjabi language

• Learn English Online Classes
• Learn Foreign Languages
• Learn Indian Languages
• Live Online Classes for Kids
• See Other Live Online Classes
• Books to Learn French
• Books to learn Spanish
• Books to learn German
• Books to learn Chinese
• Books to learn Japanese
• Books to learn Korean
• Books to learn Portuguese
• Books to learn Persian
• Books to learn Tibetan
• Books to learn Italian
• Books to learn Russian
• Best Books to learn Arabic from in 2021
• English Dictionary
• English – Hindi Dictionary
• English – Kannada Dictionary
• English – Telugu Dictionary
• English – Tamil Dictionary
• Learn English Articles
• Learn Hindi Articles
• Learn Kannada Articles
• Learn Tamil Articles
• Learn Gujarati Articles
• Translation Services
• Localization Services
• Voice Over Services
• Transcription Services
• Digital Marketing Services
• Vernacular Language Service Offerings
• Case Studies
• For Business / Enterprises

assignment meaning in Punjabi | assignment ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਅਰਥ

assignment  ਕੰਮ

assignment =  ਕੰਮ

Pronunciation  =  🔊 bb1.onclick = function(){ if(responsivevoice.isplaying()){ responsivevoice.cancel(); }else{ responsivevoice.speak("assignment", "uk english female"); } }; assignment, pronunciation in punjabi  =  ਅਸਾਇਨਮੇਂਟ, assignment  in punjabi : ਕੰਮ, part of speech :  noun  , definition in english : a duty that you are assigned to perform , definition in  punjabi : ਇਕ ਡਿਊਟੀ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਹੈ, examples in english :.

• The student’s math assignment was too difficult for him to finish

Examples in Punjabi :

• ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਗਣਿਤ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਉਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ

Synonyms of assignment

Antonyms of assignment, about english punjabi dictionary.

Multibhashi’s Punjabi-English Dictionary will help you find the meaning of different words from Punjabi to English like the meaning of Sanadara, The Meaning of Mōhaka and from English to Punjabi like the meaning of Awesome, The meaning of Adorable etc. Use this free dictionary to get the definition of capability in Punjabi and also the definition of capability in English. Also see the translation in Punjabi or translation in English, synonyms, antonyms, related words, image and pronunciation for helping spoken English improvement or spoken Punjabi improvement.

About English Language

English is one of the most widely spoken languages across the globe and a common language of choice for people from different backgrounds trying to communicate with each other. This is the reason why English is the second language learned by most of the people.

About the Punjabi Language

Punjabi is an Indo-Aryan language spoken by 100 million native speakers worldwide. It is ranked as the 10th most widely spoken language in the world.It is the native language of the Punjabi people and the official language of the Indian states of Punjab, Haryana and Delhi. The Multibhashi app helps you to learn English from Punjabi. Use the app to better your English conversation skills.

How to Say Assignment in Punjabi

• assignation
• assimilated
• assimilation
• fresh start

Meaning of ASSIGNMENT in Punjabi

Use in sentences of ਕੰਮ, meaning of assignment in english.

• An allotting or an appointment to a particular person or use; or for a particular time, as of a cause or causes in court.
• A transfer of title or interest by writing, as of lease, bond, note, or bill of exchange; a transfer of the whole of some particular estate or interest in lands.
• The writing by which an interest is transferred.
• The transfer of the property of a bankrupt to certain persons called assignees, in whom it is vested for the benefit of creditors.

Synonyms of ‘ ਕੰਮ ’

Antonyms of ‘ ਕੰਮ ’, articles related to ‘ ਕੰਮ ’, ਅੱਖਰਾਂ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਵੇਖੋ, ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹੋ.

• ਜੀਵਨੀ ਸੰਬੰਧੀ ਯਾਦਾਂ
• ਕਾਮੇਡੀ-ਵਿਅੰਗ
• ਕਾਮਿਕਸ-ਮੇਮਜ਼
• ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ-ਸ਼ੌਕ
• ਕ੍ਰਾਈਮ-ਡਿਟੈਕਟਿਵ
• ਫੈਸ਼ਨ-ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ
• ਸਿਹਤ - ਤੰਦਰੁਸਤੀ
• ਡਰਾਉਣੀ-ਅਸਾਧਾਰਨ
• ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਵਿਵਸਥਾ
• ਪ੍ਰੇਮ-ਰੋਮਾਂਸ
• ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਲਪਨਾ
• ਵਿਗਿਆਨ-ਤਕਨਾਲੋਜੀ
• ਖੇਲ-ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ
• ਸਸਪੈਂਸ-ਥ੍ਰਿਲਰ
• ਨਵੀਨਤਮ ਕਿਤਾਬਾਂ
• ਟੌਪ ਟ੍ਰੇਂਡਿੰਗ ਕਿਤਾਬਾਂ
• ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ
• ਪ੍ਰਿੰਟ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ
• ਸਮੀਖਿਆਤ ਕਿਤਾਬਾਂ
• ਪੁਸਤਕ ਮੁਕਾਬਲਾ
• ਕਵਿਤਾ/ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
• ਕਹਾਣੀ/ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
• ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ...
• Sandeshkhali incident
• Farmers Movement
• Basant Panchami
• Controversy over caste based reservation
• Budget 2024
• Martyr's Day
• Republic Day 2024
• Shree Ram Mandir -Ayodhya
• Makar sankranti
• World Hindi Day
• Hit and run law
• New year 2024
• Veer baal divas
• Christmas 2023
• Suspension of MPs
• Attack on parliament
• Article 370
• Armed forces flag day
• Assembly election result 2023
• ਸਾਰੇ ਲੇਖ...

ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ

• File translation
• Translate JSON
• Translation API
• Localization via Zapier
• Zendesk translation
• English - Spanish (Latin America)
• English - French
• English - Portuguese
• English - German
• English - Chinese (Simplified)
• English - Spanish
• English - Italian
• English - Japanese
• English - Dutch
• English - Arabic
• English - Russian
• English - Portuguese (Brazil)
• English - Chinese (Traditional)
• English - Korean
• Spanish - English
• English - French (Canada)
• French - English
• English - Polish
• English - Vietnamese
• English - Filipino
• English - English (British)
• English - Turkish
• German - English
• English - Hebrew
• English - Czech
• English - Indonesian
• English - Swedish
• English - Greek
• English - Thai
• English - Malay
• English - Romanian
• English - Bulgarian
• English - Ukrainian
• English - Norwegian
• English - Serbian (Cyrillic)
• English - Persian
• Russian - English
• English - Finnish
• English - Danish
• English - Hungarian
• English - Slovak
• Spanish (Latin America) - English
• Italian - English
• Portuguese - English
• Dutch - English
• Romanian - English
• Persian - English
• Polish - English
• Portuguese (Brazil) - English
• French (Canada) - English
• Ukrainian - English
• Turkish - English
• Malay - English
• Hebrew - English
• English - Latvian
• English - Khmer
• English - Latin
• English - Lao
• English - Cebuano
• English - Croatian
• English - Haitian Creole
• English - Kannada
• English - Javanese
• English - English
• English - Esperanto
• English - Irish
• English - Estonian
• English - Galician
• English - Georgian
• English - Lithuanian
• English - Icelandic
• English - Hmong
• English - Hindi
• English - Gujarati
• English - Hausa
• English - Igbo
• English - Punjabi
• English - Macedonian
• English - Scots Gaelic
• English - Kurdish
• English - Kyrgyz
• English - Luxembourgish
• English - Malagasy
• English - Malayalam
• English - Burmese
• English - Pashto
• English - Samoan
• English - Sesotho
• English - Hawaiian
• English - Shona
• English - Sindhi
• English - Sinhala
• English - Sundanese
• English - Tajik
• English - Uzbek
• English - Xhosa
• English - Yucatec Maya
• English - Kazakh
• English - Frisian
• English - Maltese
• English - Telugu
• English - Maori
• English - Marathi
• English - Mongolian
• English - Nepali
• English - Slovenian
• English - Somali
• English - Swahili
• English - Tamil
• English - Urdu
• English - Chichewa
• English - Welsh
• English - Yiddish
• English - Yoruba
• English - Zulu
• English - Hmong Daw
• English - Klingon
• English - Serbian (Latin)
• English - Amharic
• English - Catalan
• Afrikaans - English
• English - Bosnian (Latin)
• Kannada - English
• Hindi - English
• Hmong - English
• Hungarian - English
• Icelandic - English
• Igbo - English
• Indonesian - English
• Irish - English
• Japanese - English
• Javanese - English
• Khmer - English
• Haitian Creole - English
• Korean - English
• Lao - English
• Latin - English
• Latvian - English
• Lithuanian - English
• Macedonian - English
• Maltese - English
• Maori - English
• Marathi - English
• Mongolian - English
• Hausa - English
• Gujarati - English
• Norwegian - English
• Chinese (Simplified) - English
• Arabic - English
• Armenian - English
• Azerbaijani - English
• Basque - English
• Belarusian - English
• Bengali - English
• Bosnian (Latin) - English
• Bulgarian - English
• Catalan - English
• Cebuano - English
• Chinese (Traditional) - English
• Greek - English
• Croatian - English
• Czech - English
• Danish - English
• Esperanto - English
• Estonian - English
• Filipino - English
• Finnish - English
• Galician - English
• Georgian - English
• Nepali - English
• Punjabi - English
• English - Bengali
• Sundanese - English
• Malayalam - English
• Burmese - English
• Pashto - English
• Samoan - English
• Scots Gaelic - English
• Sesotho - English
• Shona - English
• Sindhi - English
• Sinhala - English
• Tajik - English
• Luxembourgish - English
• Uzbek - English
• Xhosa - English
• Yucatec Maya - English
• English (British) - English
• Albanian - English
• English - Albanian
• English - Armenian
• English - Azerbaijani
• English - Basque
• English - Belarusian
• Malagasy - English
• Kyrgyz - English
• Serbian (Cyrillic) - English
• Welsh - English
• Slovak - English
• Slovenian - English
• Somali - English
• Swahili - English
• Swedish - English
• Tamil - English
• Telugu - English
• Thai - English
• Urdu - English
• Vietnamese - English
• Yiddish - English
• Kurdish - English
• Yoruba - English
• Zulu - English
• Hmong Daw - English
• Klingon - English
• Serbian (Latin) - English
• Amharic - English
• Chichewa - English
• Frisian - English
• Hawaiian - English
• Kazakh - English
• English - Afrikaans
• Translate.com
• Dictionaries
• English-Punjabi

Assignment  (English) Translated to Punjabi as ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ

Assignment in more languages.

• in Bengali নিয়োগ
• in Gujarati સોંપણી
• in Hindi असाइनमेंट
• in Marathi अभिहस्तांकन
• in Nepali असाइनमेंट
• in Urdu تفویض
• in Sindhi تفريحي

Languages We Translate

• Spanish translation services
• Portuguese translation services
• German translation services
• Italian translation services
• French translation services
• Japanese translation services
• Korean translation services
• Chinese translation services
• Arabic translation services

Popular Language Pairs

• English - Chinese Simplified

Our Translation Services

• Document translation service
• Business translation service
• Technical translation service
• Medical translation service
• Email translation service

Singh Glosbe

Google Bing

VPL Wiktionary Wikipedia Google search livres books

• Vaḍḍī Panjābī lughat : Punjabi dictionary (meanings in Punjabi) by Iqbal Salah-ud-Din (2002)

• LearnPunjabi : Punjabi-English dictionary, Punjabi University (Patiala, India) ( in Gurmukhi & Shahmukhi scripts) (+ audio)

• The Panjabi dictionary by Maya Singh (1895)

• Dictionary of the Jatki or Western Panjābi Language , by A. Jukes (1900)

• Grammar and dictionary of Western Panjabi , as spoken in the Shahpur district with proverbs, sayings and verses (1899)

• A dictionary of the Panjābī language , Lodiana Mission, Presbyterian Church (1854)

• Idiomatic sentences in English and Panjabi (1846)

• A dictionary, English and Punjabee outlines of grammar, also dialogues , by Samuel Starkey (1849)

→ Gurmukhi Punjabi keyboard : to type a script with a script closed to the Devanagari

→ Shahmukhi Punjabi keyboard : to type a text with the Arabic script

• LearnPunjabi

• Grammar checker

• Morphological analysis

• A start in Punjabi : course (+ audio)

• A start in Punjabi by Henry Gleason & Harjeet Singh Gill, revised by Mukhtiar Singh Gill (2013)

• A reference grammar of Punjabi (2013)

• Morphology of Persian loan nouns in Punjabi by Mehwish Noor, Riaz Ahmed Mangrio, Behzad Anwar, in Pakistan Journal of social issues (2019)

• Les mouvements pour le panjabi à Lahore entre 1947 et 1960 (Pakistan) by Julien-Régis Columeau, thesis (2019)

• Teach yourself Panjabi by Hardev Bahri (2011)

• An introduction to Punjabi : grammar, conversation and literature , by Gurinder Singh Mann, Gurdit Singh, Ami Shah, Gibb Schreffler, Anne Murphy (2011)

• Let us learn Gurmukhi by Shamsher Singh Puri (2004)

• Teach yourself Panjabi (1999)

• Panjabi made easy by J. S. Nagra (1988): I & II - III

• A Phonology of Punjābī as spoken in Ludhiana and a Ludhiānī phonetic reader , by Banarsi Das Jain (1934)

• Panjabi manual and grammar : a guide to the colloquial Panjabi , by Thomas Grahame Bailey (1912)

• A Panjabi phonetic reader (1914)

• A guide to Panjabi by Jawahir Singh (1902)

• Grammar of Panjabee language by R. Leech (1838)

• Specimens of Pañjābī by George Abraham Grierson, in Linguistic survey of India (1919)

manuscript in Punjabi

• Aspects of Punjabi literature by Harbans Singh (1961)

• studies about the Punjabi literature and Sikhism, by Denis Matringe

• The Panjab and its popular culture in the modern Panjabi poetry of the 1920s and the early 1930s , in South Asia Research (1995)

• L'apparition de la nouvelle et du roman en panjabi (1930-1947) , in Journal asiatique (1985)

• Histoire du sikhisme et littérature panjabie  : Rana Surat Singh de Bhai Vir Singh , by Denis Matringe, in Revue de l'histoire des religions (1996)

• La tradition orale de la poésie soufie en panjabi au Pakistan aujourd'hui : « Écoute ce que dit Bullhe Šāh ! » , in Traditions orales dans le monde indien (1996)

• Entre charia et coutume  : le qāżī en action dans une romance indienne du XVIII e siècle , in Archives de sciences sociales des religions (2011)

• Genesis , with the first twenty chapters of Exodus , by Levi Janvier (1849)

ਸਾਰਾ ਮਨੁੱਖੀ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੀ ਮਹਿਮਾ, ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਹੱਕਾਂ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਤੇ ਸਿੱਧ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਬਰਾਬਰ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭਨਾ ਨੂੰ ਤਰਕ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸੌਗਾਤ ਮਿਲੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਰਾਤਰੀਭਾਵ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਰਖਦਿਆਂ ਆਪਸ ਵਿਚ ਵਿਚਰਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

• Universal Declaration of Human Rights : translation into Punjabi (+ audio)

→ India

→ Pakistan

→ languages of India

Voice speed

Text translation, source text, translation results, document translation, drag and drop.

Website translation

Enter a URL

Image translation

assignments

Assignments Meaning In Punjabi

ਸਧਾਰਨ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ assignments ਦਾ ਅਸਲ ਅਰਥ ਜਾਣੋ।., ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, definitions of assignments.

1 . ਨੌਕਰੀ ਜਾਂ ਅਧਿਐਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਕੰਮ ਜਾਂ ਕੰਮ।

1 . a task or piece of work allocated to someone as part of a job or course of study.

ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ

2 . ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਸਮੂਹ ਜਾਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਜੋਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨਾ.

2 . the allocation of someone or something as belonging to a particular group or category.

3 . ਕਿਸੇ ਅਧਿਕਾਰ ਜਾਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਬਾਦਲੇ ਦਾ ਕੰਮ।

3 . an act of making a legal transfer of a right or liability.

Examples of Assignments :

1 . ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਅ ਐਲਐਲਬੀ (ਆਨਰਜ਼) ਅਸਲ ਕੰਮ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬੇ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਟਿਊਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰੰਤਰ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

1 . llb(hons) law with business assignments are based on real-life work experience and assessed by tutors on an ongoing basis.

2 . ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੋ.

2 . fulfill your assignments .

3 . ਸਰੋਤ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਵੇਖੋ।

3 . view resource assignments .

4 . ਟਿਊਟਰ (tma) ਦੁਆਰਾ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕਾਰਜ।

4 . tutor marked assignments (tma).

5 . ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰਾ ਹੋਮਵਰਕ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ?

5 . you read my homework assignments ?

6 . ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ.

6 . with all these assignments and so on.

7 . ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਹੋਮਵਰਕ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।

7 . try discussing your assignments with friends.

8 . ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਠੀਕ ਦੇਖਦੇ ਹੋ।

8 . you may complete your assignments at your whim.

9 . ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ/ਮੁੜ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਦੇ ਕੰਮ (ਜੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇ)।

9 . deeds of assignment/ re assignments (if required).

10 . ਤੁਸੀਂ ਅਜੇ ਵੀ ਮਿਸਟਰ ਗ੍ਰੇਵਜ਼ ਦੇ ਦੇਣਦਾਰ ਹੋ, ਕੀ, ਤਿੰਨ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ?

10 . You still owe Mr. Graves, what, three assignments ?”

11 . ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਹੋਮਵਰਕ ਨੂੰ ਦੇਰ ਨਾਲ ਜਾਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।

11 . i handed in assignments either late or never at all.

12 . ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਖਰੀ ਮਿੰਟ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਹੋਮਵਰਕ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹੋ?

12 . do you always finish your assignments at the last hour?

13 . ਫੌਜ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਕੰਪੈਸ਼ਨੇਟ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

13 . The Army calls their program Compassionate Assignments .

14 . "ਦੋ ਸੁੰਦਰ, ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ", ਜੋਹਾਨ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜਦਾ ਹੈ।

14 . "Two beautiful, challenging assignments ", Johan looks back.

15 . ਦਰਅਸਲ, ਯਾਕੂਬ ਇੱਥੇ 4 ਖਾਸ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਆਇਆ ਸੀ:

15 . Actually, Jacob came here to carry out 4 specific assignments :

16 . ਪਰ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ: ਅਸਾਈਨਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਮੁਫਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ!

16 . But that’s not all: assignments often include free accommodation!

17 . ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਕਾਰਜਾਂ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ।

17 . the teacher have planned various activities, assignments and games.

18 . ਤੁਹਾਡੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਕਈ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਹੋਮਵਰਕ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ।

18 . their teacher have planned various activities, assignments and games.

19 . ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਮਾਡਲਿੰਗ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ।

19 . she moved to mumbai and was offered a number of modeling assignments .

20 . ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੌਸਾਂ ਲਈ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਕਸਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ।

20 . I do wish Angry Assignments were used more often for different bosses.

Similar Words

Assignments meaning in Punjabi - Learn actual meaning of Assignments with simple examples & definitions. Also you will learn Antonyms , synonyms & best example sentences. This dictionary also provide you 10 languages so you can find meaning of Assignments in Hindi, Tamil , Telugu , Bengali , Kannada , Marathi , Malayalam , Gujarati , Punjabi , Urdu.

© 2024 UpToWord All rights reserved.

English Punjabi Dictionary | ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦ-ਕੋਸ਼

The keyboard uses the ISCII layout developed by the Government of India. It is also used in Windows, Apple and other systems. There is a base layout, and an alternative layout when the Shift key is pressed. If you have any questions about it, please contact us.

• Pronunciation
• Word Network
• More matches
• Word Finder

assigning - Meaning in Punjabi

• ਨਿਰਧਾਰਨ (masc)

Definitions and Meaning of assigning in English

Assigning noun.

• "the first task is the assignment of an address to each datum"

Synonyms of assigning

More matches for assigning.

What is another word for assigning ?

Sentences with the word assigning

Words that rhyme with assigning

English Punjabi Translator

Words starting with

What is assigning meaning in punjabi.

Other languages: assigning meaning in Hindi

Tags for the entry "assigning"

What is assigning meaning in Punjabi, assigning translation in Punjabi, assigning definition, pronunciations and examples of assigning in Punjabi.

SHABDKOSH Apps

Ad-free experience & much more

Difference between I and Me

Parts of speech

Punctuation marks

Our Apps are nice too!

Dictionary. Translation. Vocabulary. Games. Quotes. Forums. Lists. And more...

Vocabulary & Quizzes

Try our vocabulary lists and quizzes.

Vocabulary Lists

We provide a facility to save words in lists.

Basic Word Lists

Custom word lists.

You can create your own lists to words based on topics.

Login/Register

To manage lists, a member account is necessary.

Share with friends

Social sign-in.

Translation

If you want to access full services of shabdkosh.com

Please help Us by disabling your ad blockers.

or try our SHABDKOSH Premium for ads free experience.

Steps to disable Ads Blockers.

• Click on ad blocker extension icon from browser's toolbar.
• Choose the option that disables or pauses Ad blocker on this page.
• Refresh the page.

Spelling Bee

Hear the words in multiple accents and then enter the spelling. The games gets challenging as you succeed and gets easier if you find the words not so easy.

The game will show the clue or a hint to describe the word which you have to guess. It’s our way of making the classic hangman game!

Antonym Match

Choose the right opposite word from a choice of four possible words. We have thousand of antonym words to play!

Language Resources

Get our apps, keep in touch.

• © 2024 SHABDKOSH.COM, All Rights Reserved.
• Terms of Use
• Privacy Policy

Liked Words

Shabdkosh Premium

Try SHABDKOSH Premium and get

• Ad free experience.
• No limit on translation.
• Bilingual synonyms translations.
• Access to all Vocabulary Lists and Quizzes.
• Copy meanings.

Already a Premium user?

• , November 16, 2023

50+ Basic Punjabi Words And Phrases: A Useful Guide

A famous saying is that you can find two rich things anywhere in Pakistan or India: potatoes and Punjabi! Well, I don’t know about potatoes, but if it’s Punjabi, I must agree! Whether east, west, north, or south, you can meet a very warm and kind Punjabi person anywhere in these countries.

What kind of basic words should you know? Should you start with, What is your name in Punjabi? There are tons of vocabulary that you can memorize. If you’re ready to learn Punjabi , let’s get started!

What Are The Basic Punjabi Words And Phrases?

Basic punjabi words every learner should know.

In a sentence, we always use pronouns to differentiate which speaker is the subject and who is the one talking. Just like English, Punjabi grammar has rules for Punjabi pronouns . Check out basic Punjabi words for pronouns in this list:

Basic Punjabi Words And Phrases Used In Daily Conversation

Meeting Punjabis is already an amazing experience in itself. But, you can’t survive talking to local Punjabis without knowing basic Punjabi words and phrases. Especially, if you are visiting Pakistan or India anytime soon. Why not memorize some of these words we’ve listed below and start your language-learning journey today?

If you already have a friend who speaks Punjabi, it’s best to create mock scenarios with real conversations for you to memorize Punjabi fast.

How do you use these words in a sentence? We’ve come up with the best guide for basic Punjabi sentence structure so you’ll know how to use tenses and the grammatical concept for each Punjabi conversation.

Punjabi General Words

Numbers To Learn In Punjabi

Punjabi words and phrases when shopping.

Restaurant Words And Phrases In Punjabi

General words for family members, friends, and work.

Getting to know a Punjab family? Why not use these words and phrases to have a deeper connection with them? Check out our blog to know the rest of the Punjabi words used for family and start practicing daily conversations with them now!

20 Punjabi Words And Phrases To Improve Your Vocabulary

Literal meaning: A hot or beautiful Punjabi girl

• Khottey De Puttar

Literal meaning: Son of a donkey (idiot)

Literal meaning: To wander aimlessly, mostly to check out people of the opposite sex.

Literal meaning: Hometown

• Balle Balle/ Shaava Shaava

  Literal meaning: Expression of joy (but for a non-Punjabi, it is a racist way to greet any Punjabi).

• Durr fitteh mun

Literal meaning: May your face burn in hell or keep your face away

• Chak dey phattey

Literal meaning: C’mon or keep it up

• Gabroo Jawaan

Literal meaning: A young and well-built Punjabi boy or man

• Kidaan! (Nasal expression)

Literal meaning: Wassup

Literal meaning: It means a bad or messed up situation

Literal meaning: Face (mostly this word is used in a sarcastic way)

Literal meaning: Over/finish (means something is finished or come to an end)

Literal meaning: It means brother

Literal meaning: Awesome, super, or cool

• Rab raakhaan

Literal meaning: God be with you (it’s a Punjabi variant of Khuda Hafiz, which means goodbye)

Literal meaning: An Ultimate Answer After Hours Of Gossip

Literal meaning: Problem

Literal meaning: Good or Ok

Literal meaning: A Hug

• Haey O Rabba!

Literal meaning: Dramatic way to call or remember God

Where Did The Punjabi Language Come From?

The Punjabi language is classified as one of the members of the Indo-Aryan subgroup of the Indo-European language family. The word Punjabi is derived from Panj-āb, which means “Five Rivers” in Persian and refers to the five main tributaries of the eastern Indus River.

Furthermore, the name of the region was presented by the Turkish-Persian conquerors in South Asia. Therefore, it translates the Sanskrit name Panchanada in the area, which means “land of five rivers.”

What Are The Two Common Types Of Punjabi? 

Punjab, pakistan.

Punjabi (all dialects) is the first language of 70% of Pakistan’s population. Pakistani Punjabi is also called Lahnda/Western Punjabi. There are many types of Punjabi languages in Lahnda, and sometimes different languages are considered, but they are all named after Lahnda (Western Punjabi). Punjabi is spoken in every province of Pakistan. In Pakistan’s Punjabi, 97% of people speak Punjabi. There are more than 20 Punjabi dialects in Pakistan Punjab, and throughout Pakistan. Majhi dialect is the most uncomplicated dialect in Punjabi.

Punjab, India

2.4% of the Indian population speak Punjabi as their first language. Thus, 87% of Punjabi Indians speak Punjabi as their first language. Indian Punjabi is almost the same as Indian Punjabi, and it is easier to compare with Pakistani Punjabi.

Speak Like A Native! Learn The Punjabi Language With Ling

Learning a second language such as Punjabi by  Ling   is like playing a game, as it is simple and effective. With support for language research, Ling can help you achieve flow in record time. The benefits of using the  Ling app , Simya Solution’s Write Me, or Simply Learn for  learning Punjabi  or any other language are:

• Master the language with lots of instructions and a grammar guide.
• Fun mini-games and interesting quizzes can help you quickly master a new language
• Ling offers 60+ languages to learn complete with lessons about reading, writing, listening, and speaking
• Practice hundreds of conversations anytime, anywhere. Discuss daily topics with our chatbots.

The goal of these language learning apps is to make language learning as simple, entertaining, and easy to understand as possible. If you would love to learn more, please visit the FAQ page. We promise you that this learning experience will be special and useful to you! 

Download the Ling app from the App Store or Play Store today!

2 Responses

very useful thank you very much

I wish to learn Majhi Punjabi to learn how to do their agriculture.

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

People also read

#1 Best Guide To Clothing Vocabulary In Ukrainian

Happy Birthday In Ukrainian: 10+ Easy Ways!

30+ Best Ukrainian Question Words To Learn

Is Ukrainian Hard To Learn? 4 Crazy Truths!

Greetings In Ukrainian You Should Know: #1 Guide

Best 10 Delicious Ukrainian Food To Try Out Today!

What makes learning with ling special, interactive exercises.

Improve your pronunciation by starting a conversation with our app’s interactive chatbot

Engaging activities

Practice your skills with mini-games and track your progress with fun quizzes

Mix of languages

Choose from over 60 languages, both big and small, and listen to audio from native speakers

Proven results

Backed by linguistic research, our learning methods can help you achieve fluency in record time

Southeast Asia

East europe.

© 2024 Simya Solutions Ltd.

Punjabi/Grammar/Adverb

ਕ੍ਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ - adverb [ edit | edit source ].

An adverb modifies that is, changes the meaning of the verb or another adverb. For example in ਬਹੁਤ ਤੇਜ ਤੁਰਨਾ, ਤੇਜ(fast) modifies the verb ਤੁਰਨਾ(move) and ਬਹੁਤ(very) modifies the adverb ਤੇਜ. Both ਬਹੁਤ and ਤੇਜ are adverbs. There can be

• Such as ਅੱਜ, ਕੱਲ੍ਹ, ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ, ਭਲਕੇ, ਪਰਸੋਂ, ਸਵੇਰੇ, ਸ਼ਾਮੀਂ, ਤਰਕਾਲੀਂ, ਦੁਪਹਿਰੇ, ਰਾਤੀਂ, ਉਦੋਂ, ਕਦੋਂ, ਕਦੇ, ਜਦੋਂ, ਹਰ ਰੋਜ, ਹਾੜੀ ਸਾਉਣੀ, ਤਿਮਹੀ ਛਿਮਾਈ; or
• Such as ਇੱਧਰ, ਉੱਧਰ, ਸੱਜੇ, ਖੱਬੇ, ਉਤੇ, ਥੱਲੇ, ਦੂਰ, ਨੇੜੇ, ਪਿੱਛੇ, ਅੱਗੇ, ਸਾਹਮਣੇ, ਪਰ੍ਹਾਂ, ਉਰਾਂ; or
• Such as ਇੱਕ ਵਾਰ, ਕਈ ਵਾਰ, ਘੜੀ ਮੁੜੀ, ਬਾਰ ਬਾਰ, ਦੁਬਾਰਾ; or
• Such as ਇਞੇਂ, ਕਿਵੇਂ, ਇੰਜ, ਕਿੰਜ, ਕਿਸ ਤਰਾਂ, ਇਸ ਤਰਾਂ, ਉਸ ਤਰਾਂ, ਜਿਸ ਤਰਾਂ, ਕੀਕਰ, ਜੀਕਰ, ਜਲਦੀ, ਕਾਹਲੀ, ਹੌਲੀ, ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ, ਤੇਜ, ਤੇਜ ਤੇਜ, ਛੇਤੀ, ਛੇਤੀ ਛੇਤੀ; or
• Such as ਕੰਮ ਲਈ, ਕੰਮ ਨੂੰ, ਵੇਖਣ ਨੂੰ, ਵੇਖਣ ਲਈ; or
• Such as ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਵਾਸਤੇ, ਕਿਉਂਕੇ, ਤਾਂ ਹੀ, ਤਾਂ ਜੁ, ਤਾਈਓਂ, ਕਿਸਮਤ ਦੇ ਮਾਰੇ, ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸਬੱਬ, ਗਰਮੀ ਦੇ ਚਲਦੇ; or
• Such as ਗਲਾਂ ਨਾਲ, ਹਥ ਨਾਲ, ਚਾਕੂ ਨਾਲ, ਕਲਮ ਨਾਲ; or
• Such as ਬਹੁਤ, ਕੁਝ, ਕਾਫੀ, ਕੋਈ or
• Such as ਦੇ ਨਾਲ.

Punjabi adverbs do not inflect and remain in the masculine singular form. This is in stark contrast to adjectives which inflect and have concord with the modified noun, pronoun or phrase.

• Book:Punjabi

Navigation menu

assignments Deals on Amazon

Assignments in punjabi.

assignments | Punjabi dictionary translates English to Punjabi and Punjabi to English assignments words      assignments phrases with assignments synonyms assignments antonyms    assignments pronunciations .

assignments meaning in Punjabi

assignments in Punjabi    Punjabi of translation of assignments    Punjabi meaning of assignments    what is assignments in Punjabi    dictionary definition, antonym, and synonym of assignments

Thesaurus: Synonym & Antonym of assignments

Indian Official Languages Dictionary is significantly better than Google translation offers multiple meanings, alternate words list of assignments    assignments phrases    with similar meanings in Punjabi ਪੰਜਾਬੀ, Punjabi ਪੰਜਾਬੀ dictionary    Punjabi ਪੰਜਾਬੀ assignments translation    assignments meaning    assignments definition    assignments antonym    assignments synonym Punjabi language reference work for finding synonyms,   antonyms of assignments .

This page is an online lexical resource, contains a list of the assignments like words    in a Punjabi language in the order of the alphabets, and that tells you what they mean, in the same or other languages including English.

What is 'assignments' meaning in Punjabi?

Input a term assignments by either copy & post, drag & drop, or simply by typing in the search box. meanings of assignments will be translated.

Indian Official Languages Dictionary - KHANDBAHALE.COM | भारतीय राजभाषा शब्दकोश - खांडबहाले.कॉम is a digital dictionary platform for 22 Official Languages of India with an extensive vocabulary of 10+ million words, meanings & definitions. The languages offered along with English are Assamese (অসমীয়া) Bengali (বাংলা) Bodo (बड़ो) Dogri (डोगरी) Gujarati (ગુજરાતી) Hindi (हिन्दी) Kannada (ಕನ್ನಡ) Kashmiri (कॉशुर) Konkani (कोंकणी) Maithili (মৈথিলী) Malayalam (മലയാളം) Manipuri (মৈতৈলোন্) Marathi (मराठी) Nepali (नेपाली) Oriya (ଓଡ଼ିଆ) Punjabi (ਪੰਜਾਬੀ) Sanskrit (संस्कृतम्) Santali (ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ) Sindhi (سنڌي) Tamil (தமிழ்) Telugu (తెలుగు) Urdu (اُردُو)

To translate or to learn languages, download our Award-Winning language apps for Windows and Android devices. Download Android-based Language Apps Download Windows-based Language Softwares language services like Web-Browser Language Plug-ins. We have multiple projects going on, you are welcome to join our language projects.

•  › 
• punjabi-dictionary-translation-meaning-of-assignments

Sabhyachar / ਸਭਿਆਚਾਰ

The Site of Cultures

ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ – Punjabi Culture

ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ (Punjab and Punjabi)

‘ਪੰਜਾਬੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਵੀ। ਇਹ ਨਾਮ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ‘ਪੰਜ’, (ਪੰਜ) ਅਤੇ ‘ਅਬ’ (ਪਾਣੀ) ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਪੰਜ ਆਬ ਜਾਂ ਪੰਜਾਬ: ਪੰਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ। ਸਿੰਧ ਨਦੀ (ਇਸ ਪੰਜ ਦਰਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਨਦੀ), ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੰਜ ਹੋਰ ਨਦੀਆਂ ਅੰਤ ਵਿਚ ਸਿੰਧ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਘਾਟੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਹਿ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਹਿਮਾਲਿਆ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਹੋਰ ਪੰਜ ਦਰਿਆ ਜੇਹਲਮ ਨਦੀ, ਚਨਾਬ ਨਦੀ, ਰਾਵੀ ਨਦੀ, ਬਿਆਸ ਨਦੀ ਅਤੇ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਹਨ।

Contents (ਸਮੱਗਰੀ)

• ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ (Punjabi Culture)

ਪੰਜਾਬੀ ਚਰਿੱਤਰ ਦੇ ਗੁਣ (Characteristics of Punjabi)

ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤਬਦੀਲੀ (cultural transformation), ਸੁਹਾਗ (marriage song sung by female relatives of bride), ਘੋੜੀਆਂ (marriage song sung by female relatives of bridegroom), ਬਾਬਲ ਸਾਡਾ ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਚੰਬਾ ਵੇ (sada chiryan da chamba ve).

• ਨਾ ਮੈਂ ਮੇਲਣੇ ਪੜ੍ਹੀ ਗੁਰਮੁਖੀ (ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਬੋਲੀਆਂ)

ਸੁੰਦਰ ਮੁੰਦਰੀਏ (Lohri Song)

ਵੇ ਪਿੱਪਲਾ ਤੂ ਆਪ ਵੱਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਡਾ (ਲੋਕ ਗੀਤ), ਦੇਈਂ ਵੇ ਬਾਬਲਾ ਉਸ ਘਰੇ ( ਸੁਹਾਗ ਗੀਤ), ਬੋਲੀਆਂ (boliyan), music (ਸੰਗੀਤ), dance (ਡਾਂਸ), weddings (ਵਿਆਹ), crafts (ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ), cuisine (ਪਕਵਾਨ), dress (ਪਹਿਰਾਵਾ), festivals (ਤਿਉਹਾਰ), ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਕੀ ਹੈ (what is punjabi culture).

ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਲੋਕ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਜੀਵਨ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ।ਪਸੂ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ, ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਕਰਤਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਉਂਤਣ ਲਈ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਟੀਚਾ ਮਨ, ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਤੇ ਸਮੂਹਕ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਖ਼ਾਸ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖਿੱਤੇ ਦੀਆਂ ਸਰੀਰਕ, ਕੁਦਰਤੀ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਲੋਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਛੋਟੇ ਪਹਿਲੂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਹਾਨ ਉਦੇਸ਼ ਤੱਕ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਇਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ। ਸਰੀਰਕ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਇਸਨੂੰ ਬਦਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਭਿਆਚਾਰ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਲਿਖਤ ਸਾਹਿਤ, ਰਸੋਈ, ਵਿਗਿਆਨ, ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ, ਸੈਨਿਕ ਯੁੱਧ, ਰਵਾਇਤਾਂ, ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅਸਲ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਅਣਦੇਖੀ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨਤਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਦਰਅਸਲ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸੱਚੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ, ਮਹਾਨ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਾਲ ਘਰਾਂ, ਪਰਿਵਾਰਾਂ, ਫਿਰਕਿਆਂ, ਰਿਸ਼ਤੇ, ਵਿਆਹ, ਰਿਵਾਜ਼ਾਂ, ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ, ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ, ਨਮੂਨਿਆਂ, ਕਲਾਵਾਂ, ਪਹਿਰਾਵੇ, ਸ਼ਿੰਗਾਰੇ, ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਉਸਾਰੂ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਾਧਨ ਬਣੀਆਂ ਹਨ।

History (ਇਤਿਹਾਸ)

ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ: ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ.

ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਉਤਪਾਦ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੀਮਾਵਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਬਦਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਜੋਕਾ ਪੰਜਾਬ ਇਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਸਤੀ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਸੰਪੂਰਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਪੰਜਾਬ ਆਮ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਵਿਰਸੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਜੀਵਨ, ਢੰਗ, ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਜਾਂ ਹਮਲਾਵਰ ਜੋ ਭਾਰਤ ਆਏ ਸਨ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘੇ ਸਨ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪੰਜਾਬ ਕੋਲ ਲੜਾਈਆਂ, ਕਤਲੇਆਮ ਅਤੇ ਸਹਿਕਾਰਤਾ ਦੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨ ਨਸਲਾਂ, ਜਾਤਾਂ, ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਕੇਂਦਰੀ ਪਹਿਲੂ ਦੂਸਰੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਉਪਜਾ ਅਤੇ ਸਾਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ, ਗਰਮ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਤੋਂ ਵਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਕਿਰਪਾ ਨੇ ਇਸ ਸੁੰਦਰ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਨਿਵਾਸ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਜੀ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਮੂਲ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲਗਾਤਾਰ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਅਤੇ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਹ ਖੇਤਰ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਗੜ੍ਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪੂਰਵ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਸਬੂਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਭਗ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ, ਇਕ ਉੱਚ ਵਿਕਸਤ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਭਿਅਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਪਤ ਸਿੰਧ ਸਭਿਅਤਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਵੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਪਤ ਸਿੰਧ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਨਮੂਨੇ ਮੁਇੰਜੋਦੜੋ, ਹੜੱਪਾ, ਸੰਘੋਲ ਅਤੇ olੋਲਬਾਹਾ ਵਿਖੇ ਖੁਦਾਈ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਹੜੱਪਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਲੀਆਂ, ਮਕਾਨਾਂ, ਇਸ਼ਨਾਨਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਨਿਸ਼ਚਤ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਸਭਿਅਤਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਆਰੀਆ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ 1500-3000 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿਚ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਏ। ਉਹ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਸਮੇਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਏ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਆਰੀਅਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਪੰਜ + ਅਬ ਤੋਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਆਗਮਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਪੰਨੇਦ ਨਾਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ, ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਹ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਵਿਕਸਤ ਮਹਾਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ। ਉਪਨਿਸ਼ਦ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਰੂਪ ਹੈ ਜੋ ਇਥੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਨੀ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ-ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਵਿਆਕਰਣ ‘ਅਸ਼ਟਧਿਆਈ’ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾ ਵੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਲਿਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਟਕਸ਼ੀਲਾ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਦਿਅਕ ਕੇਂਦਰ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਪੜਾਅ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਹਮਲੇ ਜਾਂ ਮੁਸਲਿਮ ਹਮਲਿਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ 712 ਈ: ਵਿੱਚ ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਕਾਸਿਮ ਦੇ ਹਮਲੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸੱਤ ਸਦੀਆਂ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਹਮਲਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਮੁਸਲਿਮ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਖਰ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਉੱਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਸਲਾਮ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸੀ। ਸੂਫੀਵਾਦ ਸਖ਼ਤ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰਾਹਤ ਲਿਆਇਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਖਾਣਾ, ਪਹਿਰਾਵਾ, ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਉੱਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਮੱਧਕਾਲ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਕ ਨਵਾਂ ਯੁੱਗ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ।  ਇਸ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਮਹੱਤਾ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਰਤ ਕਰਨ, ਨਾਮ ਜਪਣ ਅਤੇ ਵੰਡ ਛਕਣ ਦੇ ਸਰਬ ਕਾਲਿਆਣਕਾਰੀ ਸਮਾਜੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਕਲਪ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ।

ਇਸ ਵਿੱਚ ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਊਚ-ਨੀਚ ਆਦਿ ਦੇ ਭੇਦ-ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਮਾਨਵੀ ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਸਰਬਤ ਦੇ ਭਲੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਇਕ ਅਨੌਖਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖ਼ਾਲਸੇ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ, ਇਸ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰ ਅਤੇ ਮੂਲ ਪਛਾਣ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਪੰਜਾਬ ਉੱਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜਸੀ ਦਬਦਬੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਜਨਤਾ ਦੀ ਵਿਕਸਤ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਇਆ ਜਿਸ ਦੇ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਨਤੀਜੇ ਭੁਗਤਣੇ ਪਏ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਦਿਲਚਸਪ ਤੱਥ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਰਾਹੀਂ ਵਿਸ਼ਵ ਸਾਹਿਤ, ਵਿਸ਼ਵ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਏ। ਉਹ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁਲਾਮ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਜੋਂ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਏ, ਜਿਸਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰਾ ਅਤੇ ਉਲਟ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹਾਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਿਆਂਦੀਆਂ। ਵਿਗਿਆਨਕ ਲੀਹਾਂ ‘ਤੇ ਉਭਰ ਰਹੀਆਂ ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਜੀਵਨ ਢੰਗ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਨਵੇਂ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪਹਿਲੂ ਉਭਰੇ। ਰੇਲ, ਮੇਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਸਰੋਤਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਿਆਂਦੀਆਂ।

ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਥਿਤੀ, ਵਿਲੱਖਣ ਮਾਹੌਲ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਉਤਰਾਅ-ਚੜਾਅ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਜੀਵਨ ਢੰਗ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦਿਲਚਸਪ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪਹਿਲੂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਉਹ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ, ਚਰਿੱਤਰ, ਨੀਅਤ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਝਲਕਦੇ ਹਨ। ਉਪਜਾਉ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਭੁੱਖਮਰੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਪਰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਸਖਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਭਾਰੀ ਰੁਝਾਨ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਛਾਣ-ਚਿੰਨ੍ਹ ਕਿਰਤ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਨਿਰੰਤਰ ਜੰਗਾਂ, ਯੁੱਧਾਂ ਦੇ ਅਖਾੜੇ, ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਉੱਜੜਦੇ ਰਹਿਣ ਤੇ ਵੀ ਫੇਰ ਵੱਸਣ ਦੀ ਅਨੋਖੀ ਜੀਵਨ-ਤਾਂਘ ਨਾਲ ਓਤਪੋਤ ਹਨ।

ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਿਰਫ ਉਹ ਲੋਕ ਸਨ ਜੋ ਯੁੱਧ, ਮੌਤ ਜਾਂ ਲੁੱਟ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਲੜਨ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਪਹਿਲ-ਕਦਮੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਉਹ ਖੜੋਤ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਉਹ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਲੜੋ ਅਤੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਰ ਜਾਓ।

ਇਸ ਨਿਰੰਤਰ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੁਭਾਅ ਵਿਚ ਦੋ-ਪੱਖੀ ਰੁਝਾਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਨੂੰਨ ਵਾਂਗ ਜੀਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਚਮਕਦਾਰ ਹੈ। ਉਹ ਜਲਦੀ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਭੁੱਲਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਭਿਆਨਕ ਸਬਕ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰੰਤਰ ਬਾਹਰੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬੀ ਨੇ ਕੁਦਰਤ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਟਿਕਾਓ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਜਿਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਰੁਝਾਨ ਬਹੁਤ ਉੱਚੀ ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਬੋਲਣਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਭਾਸ਼ਣ ਉੱਚਾ, ਸੰਗੀਤ ਤਿੱਖਾ, ਉੱਚਾ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਰੁਚੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਨਿਰੰਤਰ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਕਲੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮੂਹਕ ਅਵਚੇਤਨ ਦਾ ਅਨੌਖਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਇਕਾ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਵੀ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰੀ ਸਰਗਰਮੀ, ਤੀਬਰਤਾ ਅਤੇ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਤੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਨਾਇਕ ਜੋਗੀ, ਯੋਧੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਹਨ। ਰਾਜਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਰਾਜਾ ਨਫ਼ਰਤ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਫਕੀਰ ਦੀ ਉੱਤਮਤਾ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਧਰਤੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਫਕੀਰ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਸੂਰਜ ਛੱਡਣ ਲਈ ਨਿਡਰ ਹੋ ਕੇ ਬੋਲਦੇ ਹਨ, ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਰਾਜਾ ਦਰਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜੀਵਨ-ਤਿਆਗ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਇਹ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਸੱਚ ਮੰਨਦਿਆਂ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚਲੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਸਦਕਾ, ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ, ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਮਨੁੱਖ-ਕੇਂਦਰਤ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਇਸੇ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਵਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਇਕ ਕੇਂਦਰੀ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਨਿਚੋੜ ਹੈ। 

‘ਖਾਧਾ ਪਿਤਾ ਲਾਹੇ ਦਾ’ ਦੀ ਧਾਰਣਾ ਇਸ ਜੀਵਨ ਤਜ਼ਰਬੇ ਦਾ ਨਿਚੋੜ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ, ਰਿਵਾਜ, ਸਜਾਵਟ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਰੰਗੀਨ ਤਸਵੀਰ ਚਿਤਰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਮੌਕੇ ਦੀਆਂ ਦਿਲਚਸਪ ਰਸਮਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।

ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜਾਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸਿੱਧੇ ਜਾਂ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਬਦਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੀ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਾਡੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਅਤੇ ਸਾਡੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ, ਬਲਕਿ ਸਾਡੇ ਇਰਾਦੇ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਤੇ ਬਦਲਣ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਆਪਣੀ ਮੱਛੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕਹਿਣਗੀਆਂ, ਮੈਨੂੰ ਮਖਮਲੀ ਸਾਈਡ ਕਰਲਜ਼ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਓ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਸੁੱਖ ਸੁਣਾਉਣ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸਾਧਨ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਸਾਧਨ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਹਰੀ ਸੰਸਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮਨ, ਪਰ ਸੰਸਾਰਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਨਵੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।

ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਰੂਪ ਦੇਣ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਸਾਧਾਰਣ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। ਇਹ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਉੱਜਲਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਸ਼ (Excerpt of Punjabi Culture)

ਵਿਆਹ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀ ਦੇ ਘਰ ਇਸਤਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ‘ਸੁਹਾਗ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਲਾੜੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਹੋਣ ਦੇ ਮੂਡ, ਵਿਆਹ ਦੀ ਇੱਛਾ, ਇਕ ਸੋਹਣੇ ਲਾੜੇ ਅਤੇ ਇਕ ਵਧੀਆ ਘਰ ਦੀ ਲਾਲਸਾ, ਇਕ ਸਿਆਣੇ ਅਤੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਵਾਲੇ ਇਕ ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਲਪਨਾ,  ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਘਰ ਛੱਡਣ ਦਾ ਉਦਰੇਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਘਰ ਅਤੇ ਸੁਪਨੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਲੜਕੀ ਦੇ ਪੇਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਿਸ਼ਤੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਆਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਇਸ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਨਿੱਘ ਹੈ, ਕਿਤੇ ਤਣਾਉ ਹੈ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਪਹਿਲੂ ਸਿੱਧੇ ਜਾਂ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।

ਵਿਆਹ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਘਟਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਲੜਕੀ ਲਈ ਵਿਆਹ, ਪਿਆਰ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਅਤੇ ਸਹੁਰਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਪੇਕੇ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਨਵੇਂ ਸਹੁਰਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਇਕ ਜਾਣ-ਅਣਜਾਣ ਮਾਹੌਲ ਹੈ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਸ-ਸਹੁਰੇ ਬਾਲਗ ਬਾਲਗ ਇਸਤਰੀ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਉਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਛਾਵਾਂ ਉਸਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਸੁਹਾਗ ਦੇ ਇਹ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੋਈ, ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਬਾਬਲ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਸੁਹਾਗ ਬਾਬਲ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਸਦਾ ਕਾਰਨ ਦੋਵੇਂ ਜੱਸ ਅਤੇ ਪੁੰਨ ਹਨ। ਦੂਜੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਸਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ, ਮਾਸੀ ਅਤੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਇਹ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ।

ਸੁਹਾਗ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ, ਬੇਟੀ ਲਈ, ਬਾਬਲ ਰਾਜਾ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਘਰ ਮਹਿਲ ਹੈ, ਬਾਹਰ ਬਾਗ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਚੰਦਨ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹਨ, ਤਲਾਬ ਹਨ ਅਤੇ ਚੰਬਾ ਖਿੜਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਬਲ ਇੱਕ ਰਾਜੇ ਵਰਗਾ ਹੈ,  ਉਹ ਧੀ ਵਿਆਹੁੰਦਾ ਜਾਣੋ ਨਿਵ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੇਟੀ ਦੇ ਪੇਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਦਾ ਪਲ ਬਹੁਤ ਭਾਵੁਕ ਹੈ। ਤਦ ਉਸਦਾ ਬਾਬਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਛਮ-ਛਮ ਰੋਂਦੇ  ਹਨ। ਸੁਹਾਗ ਗਾਣੇ ਲੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਮਿਲ ਕੇ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦਾਂ, ਵਾਕਾਂਸ਼ਾਂ ਜਾਂ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਗਾਇਕੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁਹਰਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਥੋੜਾ ਬਦਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਦਾੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਦਾਅੜੀ, ਦੇਵੀਂ ਤੋਂ ਦੇਈਂ, ਨਿਵਿਆਂ ਤੋਂ ਨਿਮਿਆਂ।  ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਸ ਦੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਡੜੇ, (ਸਾਡੇ), ਬੇਟੜੀ (ਬੇਟੀ), ਵੱਡੜਾ (ਵੱਡਾ), ਬਾਹਲੜੇ (ਬਹੁਤੇ), ਡੱਬੜੇ (ਡੱਬੇ), ਹੁੰਦੜੀ (ਹੁੰਦੀ) ਆਦਿ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੁਹਾਗ ਦੇ ਗੀਤ ਭਾਵ ਅਤੇ ਬਣਤਰ ਪੱਖੋਂ ਸਰਲ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਹਰਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੀਆਂ ਨਿਰਮਲ ਛੋਹਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਗਾਉਣ ਲਈ ਲੈਅ ਤੇ ਰਵਾਨੀ ਹੈ।

Read More about:- ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਸੁਹਾਗ

ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ ਗਏ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਘੋੜੀਆਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘੋੜੀਆਂ ਦਾ ਲੋਕ ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਲੜਕੇ ਦੀ ਮਾਂ, ਭੈਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨੇੜਲੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਉਸਤਤਿ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਨੂੰ ਇਕ ਲੁਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਲਾਡ-ਪਿਆਰ ਦੱਸਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਸ਼ੁੱਭ ਕਾਮਨਾਵਾਂ।

ਘੋੜਿਆਂ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕਰਾਉਣ ਵਾਲਾ ਮੁੰਡਾ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘੋੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਤੋਹਫ਼ੇ ਕਿਵੇਂ ਵੰਡੇ ਗਏ ਸਨ ਆਦਿ ਦਾ ਵਰਣਨ ਆਮ ਹੈ। ਲੜਕੇ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਰੁਤਬੇ ਦੀ ਵੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਘੋੜੀ ਚੜ੍ਹਨ ਵੇਲੇ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਵਸਤਰ, ਉਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਜੁੱਤੀ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਵੀ ਰੱਜ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਸਹੁਰਿਆਂ ਦਾ ਘਰ ਵੀ ਉੱਚਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਮੁੰਡਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਉੱਤਮ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਦੁਲਹਨ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਵੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਘੋੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਵੇਰਵੇ ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਘੋੜੀ ਚੜ੍ਹਨ ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਘੋੜੀ ਦੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਆਦਿ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੁਹਾਗ ਵਾਂਗ ਘੋੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਾਰੀਆਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਘੋੜੀ ਚੜ੍ਹਨ ਦੀ ਰਸਮ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਘੋੜੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸਤਰੀਆਂ ਰਲ ਕੇ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਗਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਅਤੇ ਵਾਕੰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਘਾਟੇ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਵਾਂਗ ਘੋੜੀਆਂ ਵੀ ਹਰ ਖਿੱਤੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੁਹਾਗ ਵਾਂਗ ਘੋੜੀਆਂ ਵੀ ਭਾਗ ਅਤੇ ਬਣਤਰ ਪੱਖੋਂ ਸਰਲ ਹਨ। ਦੁਹਰਾ, ਪ੍ਰਕਿਰਤਿਕ ਛੋਹਾਂ, ਲੈਅ, ਰਵਾਨੀ ਆਦਿ ਘੋੜੀਆਂ ਦੇ ਹੋਰ ਲੱਛਣ ਹਨ।

ਘੋੜੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸਤਰੀਆਂ ਰਲ ਕੇ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਗਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ਅਤੇ ਵਾਕਾਂਸ਼ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਵਾਧੇ ਘਾਟੇ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਘੋੜੀਆਂ ਵੀ ਹਰੇਕ ਖੇਤਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੁਹਾਗ ਵਾਂਗ ਘੋੜੀਆਂ ਵੀ ਭਾਗ ਅਤੇ ਬਣਤਰ ਪੱਖੋਂ ਸਰਲ ਹਨ। ਦੁਹਰਾ, ਕੁਦਰਤੀ ਛੂਹ, ਤਾਲ, ਪ੍ਰਵਾਹ, ਆਦਿ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ।

ਲੋਕ ਗੀਤ (Folk Songs)

ਲੋਕ ਗੀਤ ਲੋਕ-ਮਨ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ੁੱਧ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਹਨ ਜੋ ਸੁਤ-ਸਿਧ ਲੋਕ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚੋਂ ਝਰਨੇ ਵਾਂਗ ਵਗਦੇ ਹਨ, ਲੋਕ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਕੌਮ ਦੀ ਅਣਵੰਡੇ ਕੀਮਤੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹਨ। ਇਹ ਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਕੰਮ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਵਚੇਤਨ ਮਨ ਦੀਆਂ ਆਪ-ਮੁਹਾਰੀਆ ਛੱਲਾਂ ਲੈ-ਬੱਧ ਰੂਪ ਧਾਰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।  ਉਹ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਧਾਗੇ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਸਾਂਝ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਏਕਤਾ ਵਿਚ ਬੰਨ੍ਹਣ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਮਨੁੱਖੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਸੋਚ, ਸਾਂਝੇ ਵਲਵਲਿਆਂ ਤੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਰਹਿਣੀ -ਬਹਿਣੀ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਜੀਵ ਚਿੱਤਰ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਝਲਕਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਦਿਲਾਂ ਦੇ ਇੰਨੇ ਨੇੜੇ ਹਨ ਕਿ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇ ਵੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਮਝਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕ ਗੀਤਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ਬਾਨ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਲੋਕ ਗੀਤ ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹਨ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਬਹੁ ਰੰਗੀ ਅਤੇ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੀ ਝਾਂਕੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਸਕਦੀ। ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਏਨੀ ਨੇੜਤਾ ਕਰਕੇ, ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਹਰ ਇਕ ਧਾਗਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿ liveਣ ਦਾ ​​ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਲੋਕ ਗਾਣੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਨਾ ਹੋਣ। ਲੋਕ ਗਾਣੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ, ਜਨਮ ਅਤੇ ਮੌਤ, ਤਲਾਕ, ਮੌਸਮਾਂ, ਦਿਨ, ਰਿਵਾਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ਤੇ, ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਰੰਭ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ‘ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਣ’ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਮੁ daysਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਨਾਚ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਵਰਗੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਤੇ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਏ। ਮਨੁੱਖੀ ਕਿਰਤ ਦੇ ਹੁੰਗਾਰੇ ਵਜੋਂ, ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਨੁੱਖੀ ਦੁੱਖਾਂ, ਮੁਸੀਬਤਾਂ, ਚਿੰਤਾਵਾਂ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਚਿੰਤਾਵਾਂ, ਮੇਲੇ ਅਤੇ ਹਾਸੇ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਾਧਨ ਬਣ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਜਨਤਕ ਤਜ਼ਰਬਾ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਜਾਤੀ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਜਾਤੀ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਬਾਰੇ ਇਹ ਇਕ ਆਮ ਭੁਲੇਖਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਗੀਤ ‘ਜਨ ਸਮੂਹਿ’ ਜਾਂ ‘ਲੋਕ’ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਹਕੀਕਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਗੀਤ ਰਚਨਾ, ਲੋਕ ਸਮੂਹ ਨਹੀਂ ਰਚੀ ਜਾਂਦੀ, ਪਰ ਹਰ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਰਚਨਾ ਹੈ। । ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਗੁਮਨਾਮ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ-ਵਿਅਕਤੀਗਤ, ਸਮੂਹ ਜਾਂ ਨਸਲੀ ਭਾਵ, ਤਜ਼ਰਬੇ ਅਤੇ ਮੁਹਾਵਰੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਅਲੋਪ ਜਾਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮੂਹ ਉਸ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਬੋਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। । ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਲੋਕ ਗਾਣੇ ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਹਨ।

Read More about:- ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ

ਬਾਬਲ ਸਾਡਾ ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਚੰਬਾ ਵੇ, ਬਾਬਲ ਅਸਾਂ ਉਡ ਵੇ ਜਾਣਾ ਸਾਡੀ ਲੰਮੀ ਉਡਾਰੀ ਵੇ, ਬਾਬਲ ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ ਜਾਣਾ,

ਬੇਸ਼ੱਕ ਇਹ ਗਾਣਾ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਪਰ ਲੋਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਲੋਕ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿੱਚ ਧੁਨਾਂ ਬੋਲਦਿਆਂ, ਇਸਦਾ ਕਲਾਕਾਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਅਗਿਆਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਣਾ। ਦਰਅਸਲ, ਇਹ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਾਦਗੀ, ਸਾਦਗੀ, ਸਰਲਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਰੁਝਾਨ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕ-ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਰਚਨਾ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਅਖਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਛਪੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਲੋਕ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਣਾ ਅਜੀਬ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ, ਮੁਹਾਵਰੇ ਅਤੇ ਲੋਕ ਯਾਦਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹਨ।

ਲੋਕ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਮਗਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਰੀ ਸਮੱਗਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਅਤੀਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਧਾਰ ਤੇ ਨਵੇਂ ਵੇਰਵੇ ਜਜ਼ਬ ਕਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਜੰਗਲ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਦੱਬੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਹਰ ਰੋਜ਼ ਨਵੇਂ ਹਰੇ ਹਰੇ ਟੁਕੜੇ, ਟਹਿਣੀਆਂ, ਫੁੱਲ ਅਤੇ ਫਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਖਿੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਸਹਿਜ ਰਚਨਾ ਦੀ ਇਕ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਹਿਤ, ਪ੍ਰਚਾਰ, ਬਾਹਰੀ ਅਤਿਕਥਨੀ ਜਾਂ ਪਾਖੰਡ ਦੇ ਸਖਤ ਨਿਯਮਾਂ ਤੋਂ ਉਨੇ ਹੀ ਖੁੰਝੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿੰਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਸਧਾਰਣ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਤਮਾਸ਼ੇ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹਨ। ਇਹ ਅਣਜਾਣ, ਸਰਲ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਭੁਲੇਖੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ:

ਨਾ ਮੈਂ ਮੇਲਣੇ ਪੜ੍ਹੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ( ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਬੋਲੀ )

ਨਾ ਮੈਂ ਮੇਲਣੇ ਪੜ੍ਹੀ ਗੁਰਮੁਖੀ, ਨਾ ਬੈਠੀ ਸਾਂ ਡੇਰੇ, ਨਿਤ ਨਵੀਆਂ ਮੈਂ ਜੋੜਾਂ ਬੋਲੀਆਂ, ਬਹਿ ਕੇ ਮੋਟੇ ਨੇ੍ਰੇ। ਗੀਤ ਅਗੰਮੀ ਨਿਕਲਣ ਅੰਦਰੋਂ, ਵੱਸ ਨਹੀ ਕੁਝ ਮੇਰੇ। ਮੇਲਣੇ ਨੱਚ ਲੈ ਨੀ, ਦੇ ਕੇ ਸ਼ੌਕ ਦੇ ਗੇੜੇ।

ਪਰ ਲੋਕਗੀਤ, ਆਪਣੀ ਸਵੈ-ਨਿਰਮਾਣ ਸਿਰਜਣਾ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਵਿਲੱਖਣ ਸਾਹਿਤਕ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੁਹਜ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਕਤਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਰਤਾਰੇ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਗੁੰਮ ਚੁੱਕੇ ਮੋਤੀ, ਆਪਣੀ ਸਾਧਾਰਣ ਕਲਾਤਮਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨੇੜਤਾ ਸਦਕਾ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਦੀ ਆਮਦ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਤਿਆਰ, ਮਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ, ਸਭ ਤੋਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਪਰੀਖਿਆ, ਸਾਹਸੀ ਅਤੇ ਉੱਦਮ ਨੂੰ ਪਾਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਾਨ ਰਹੇ ਹਨ। ਚਲਾ ਗਿਆ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਵਿਲੱਖਣ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਅਮੀਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਮਿਸਾਲ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਮਾਝੇ, ਮਾਲਵਾ, ਦੁਆਬਾ, ਪੂਆਧ, ਪੋਥੇਹਰ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਿੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਬਹੁਤੇ ਗਾਣੇ ਸਥਾਨਕ ਨਾਮ, ਥਾਵਾਂ, ਵਰਣਨ, ਸੰਦਰਭ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਅੰਤਰਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਕੋ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਹਨ। ਅਲੰਕਾਰਿਕ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇਕ ਸਰਬੋਤਮ ਰੂਪ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਮਾਲਵੇ ਦੀ, ਗੌਣ ਮਾਝੇ ਦਾ, ਢੋਲ ਬਾਰ ਦੇ, ਮਾਹੀਆ ਪੋਠੇਹਾਰ ਦਾ, ਬੋਲੀਆਂ ਪੁਆਧ ਦੀਆ, ਜਿੰਦੂਆ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦਾ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਿੱਤਿਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤ ਇਕਜੁੱਟ ਅਤੇ ਅਣਵੰਡੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਅਣਵੰਡੇ ਅਤੇ ਕੀਮਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਰੰਗੀਨ ਤਸਵੀਰ ਇਸ ਚਾਨਣ ਤੋਂ ਵੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਰਾਹੀਂ ਪਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਣਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰਜਣਹਾਰਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ, ਸੁਆਣੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰਵਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਅੱਜ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਪਰਾਈਆਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਇਕ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਜੋ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕਗੀਤ ਸਾਡੇ ਸੁਆਣੀਆਂ ਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਮਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਡੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਜੋ ਸਾਡੀ ਸੁਆਣੀਆਂ ਨੇ ਭਰੇ ਹਨ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਰਵਾਇਤੀ ਹਨ ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਮਿਸ਼ਰੀ ਜਿਹੀ ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਹੜੇ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗਾਣੇ ਮਰਦਾ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਹੜੇ ਗਾਏ ਵੀ ਗਏ ਹਨ ਉਹਨਾ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਪਰੰਪਰਾ-ਪਾਲਕ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਨਾਲੋਂ ਨਿੱਜੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੁਆਣੀਆਂ ਤੇ ਮਰਦਾ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਵਿਰਾਸਤੀ ਗੀਤਾਂ, ਪਰੀ ਕਥਾਵਾਂ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖਾਂ, ਰਸਮਾਂ, ਪੂਜਾ, ਦਿਨ-ਦਿਹਾੜੇ, ਰੁੱਤਾਂ, ਪਿੰਡ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਹਾਰ, ਪਿਆਰ ਦੇ ਗਾਣੇ, ਵਿਛੋੜਾ, ਜਨਮ, ਵਿਆਹ, ਮੌਤ, ਪੇਕਾ ਘਰ, ਸਹੁਰਿਆਂ ਦਾ ਘਰ, ਮਾਲਾ, ਦਰੱਖਤ, ਪੰਛੀ, ਫਸਲਾਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਆਦਿ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਲੰਕਾਰਿਕ ਰੂਪਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ, ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੂਪ: ਲੰਮੇ ਗਾਣ, ਸੁਹਾਗ, ਘੋੜੀਅਨ, ਸੀਤਨੀਅਨ, ਤਪਾ, ਬੋਲੀ, ਮਾਹੀਆ, ਅਲਾਹਣੀ, ਵਿਨ (ਕਿਰਨਾ), ਛੰਦ ਪਰਾਗਾ, ਪੱਤਲ, ਥੱਲ, ਕਿੱਕਲੀ, ਵਾਲ, ਲੱਲੀਆਂ, ਮੰਗਲ ਗਾਣੇ, ਆਦਿ ਅਸਲ ਵਿਚ, ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਬਹੁਤ ਹੈ। ਚੌੜਾ। ਇਸ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਇਕ, ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਇਕ, ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਾ, ਸੰਸਕਾਰ (ਪੁੱਤਰ ਜਨਮ, ਤੇਰ੍ਹਵਾਂ, ਤਾਰਗੀ, ਧਮਨ, ਨਾਮ, ਜਨੇu, ਸ਼ੇਵਿੰਗ, ਬੇਤਰਥਲ, ਵਿਆਹ, ਵਤਨ ਖੜਾ, ਸਹੇ ਬੰਧਨਾ, ਸੀਥਨੀ, ਸੁਹਾਗ, ਲਾਵਾ, ਬੇਦੀ, ਡੋਲੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ) , ਖੱਟ, ਪਾਣੀ ਵਰਣਾ, ਮੁਕਲਾਵਾ, ਵੈਨ, ਕਿਰਨ, ਵਰ੍ਹੇ-ਗੰਧ, ਵਰਿਨਾ) ਮੌਸਮ (ਬਸੰਤ, ਸਾਵੇ, ਟਿਯਾਨ, ਝੂਲ, ਪੀਘਨ, ਰੱਖੜੀ, ਸੰਗਰਾਂਦ, ਹੋਲੀ, ਵਿਸਾਖੀ) ਜਾਗੋ, ਅਹਾਰ ਦੇ ਗਾਣੇ (ਕਣਕ ਨੂੰ ਕੱਟਣਾ, ਕੋਹਲੂ ਚੱਲਣਾ, ਚੱਕੀ ਪੀਸਣਾ, ਚਰਖਾ ਕਤਾਉਣਾ, ਪਾਣੀ ਭਰਨਾ ਆਦਿ)। ਲਵ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਹੀਆ, ਟੱਪੇ, ਬੋਲੀਆਂ, ਜੀਦੁਨਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚੱਤੀ, olaੋਲਾ, ਦੋਹਰਾ, ਕਾਫੀਆਣ, ਸੱਦਾ, ਝੋਕਣ, ਬਿਰਹਾਰੇ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੂਪਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਡਾ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਥਿੰਦ ਨੇ ਤੇਲੀ ਵਰਗੀਆਂ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਜਰੀ, ਧੋਬੀ, ਸਪੇਅਰ, ਨਾਥ, ਮੀਰਾਸੀ, ਭੰਡ, ਸਿਕਲੀਗੀਰ, ਗੁੱਜਰ, ਘੁਮਿਆਰ, ਸਾਂਸੀ, ਓਡ ਆਦਿ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਰਮੀਨੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਵਸੇ ਲੋਕ ਨਾਇਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯਤਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰਿਆ ਹੈ। ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ, ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਨਾਇਕਾਂ ਰਾਜਾ ਰਸਾਲੂ, ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ, ਜੱਗਾ ਜੱਟ, ਸੁੱਚਾ ਸੂਰਮਾ, ਜੀਵਣ ਮੌੜ, ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਉਹ ਪਹਿਲੂ ਅਵਚੇਤਨ ਰੂਪ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਨਾਲ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਸਾਂਦਲ ਬਾਰ ਦੇ ਡੁੱਲੇ ਭੱਟੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਬਾਰੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਮਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ:

ਸੁੰਦਰ ਮੁੰਦਰੀਏ ਹੋ ਤੇਰਾ ਕੋਣ ਵਿਚਾਰਾ ਹੋ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਵਾਲਾ ਹੋ ਦੁੱਲੇ ਦੀ ਧੀ ਵਿਆਹੀ ਹੋ ਸੇਰ ਸ਼ੱਕਰ ਆਈ ਹੋ ਕੁੜੀ ਦੇ ਬੋਝੇ ਪਾਈ ਹੋ ਕੁੜੀ ਦਾ ਲਾਲ ਪਟਾਕਾ ਹੋ ਕੁੜੀ ਦਾ ਸਾਲੂ ਪਾਟਾ ਹੋ ਸਾਲੂ ਕੌਣ ਸਮੇਟੇ ਹੋ ਚਾਚਾ ਗਾਲੀ ਦੇਸੇ ਹੋ ਚਾਚਾ ਚੂਰੀ ਕੁੱਟੀ ਹੋ ਜਿੰਮੀਦਾਰਾਂ ਲੁੱਟੀ ਹੋ ਜਿੰਮੀਦਾਰ ਸਦਾਏ ਹੋ ਗਿਣ ਮਿਣ ਪੱਲੇ ਪਾਏ ਹੋ।

ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ-ਗਾਣਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਚ ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜ ਰਹੇ ਪੰਜਾਬਵਾਦ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਰਾਜੇ ਰਸਾਲੂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੱਧਰੇ ‘ਛਵੀਆਂ’ ਦੇ ਕੁੰਢ ਮੁੜ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਜਿਉਣਾ ਮੌੜ ਵੱਢਿਆਂ ਨਹੀ ਜਾਂਦਾ, ਕਿੱਧਰੇ ਸੁੱਚਾ ਸੂਰਮਾ ਡਾਕੇ ਮਾਰਦਾ ਹੈ, ਕਿੱਧਰੇ ਜੱਗੇ ਜੱਟ ਦੇ ਮਰ ਜਾਣ ਤੇ ਮਣਾ ਮਣ ਰੇਤ ਭਿੱਜਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕਿੱਧਰੇ ਉਸਦੇ ਵਿਯੋਗ ਦਾ ਅਸਰ ਪਰਿੰਦਿਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:

ਜਿਥੇ ਜੱਗਾ ਮਾਰਿਆ, ਉਥੇ ਰੋਣ ਤਿੱਤਰ ਤੇ ਮੋਰ,

ਮਹਿਲੀਂ ਰੋਦੀਆਂ ਰਾਣੀਆਂ, ਪਿਛਵਾੜੇ ਰੋਂਦੇ ਚੋਰ।

ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂਵਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਰਹੀ ਜੋ ਆਪਣੇ ਜੰਮੇ-ਜਾਇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਦੀ ਹੌਕੇ-ਹੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਰ ਉਚਾਰਦੀਆਂ ਹਨ:

ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਜੇ ਜੱਗੇ ਨੇ ਮਰ ਜਾਣਾ,

ਇੱਕ ਦੀ ਮੈਂ ਦੋ ਜਣਦੀ।

ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸੂਰਮਗਤੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰੀਤ-ਨਾਇਕਾਂ ਨਾਲ ਬੇਪਨਾਹ ਮੁੱਹਬਤ ਪਾਈ ਹੈ।  ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀਰ-ਰਾਂਝਾ, ਸਸੀ-ਪੁੰਨੂੰ, ਮਿਰਜ਼ਾ-ਸਾਹਿਬ, ਸੋਹਣੀ-ਮਾਹੀਵਾਲ ਆਦਿ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਅਜਿਹਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਥਾਣੀ ਲੰਘਕੇ ਹੀ ਸਾਡੀਆਂ ਕਿੱਸਾ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਆਖਰਕਾਰ, ਸਾਡੀ ਲੋਕ-ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਪਰੀ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਉਹ ਗੀਤ ਸਨ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰੀ ਕਥਾਵਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲੀਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਸੂਰਮਿਆ ਅਤੇ ਆਸ਼ਕਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਲਿਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਾਇਕਾ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਆਪਣੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੌਤ ਤੱਕ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਚਿਆਰੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਕਦਾਰੀਆ ਦੀ ਸਹਿ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਬਹੁਪੱਖੀ ਝਲਕ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ, ਜਿਥੇ ਸਮੂਹਿਕ ਫਿਰਕੂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਗੈਰ-ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ:

ਵੇ ਪਿੱਪਲਾ ਤੂ ਆਪ ਵੱਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਡਾ ਪੱਤਿਆ ਨੇ ਛਹਿਬਰ ਲਾਈ, ਵੇ ਡਾਣਿਆ ਤੋਂ ਬਾਝ ਤੈਨੂੰ ਸਰਦਾ ਨਾਹੀ। ਪੱਤਿਆ ਨੇ ਛਹਿਬਰ ਲਾਈ। ਜੇ ਬਾਬਲ ਤੂ ਆਪ ਵੱਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਡਾ ਭਾਈਆ ਤੋ ਬਾਝ ਤੈਨੂੰ ਸਰਦਾ ਨਾਹੀਂ। ਜੇ ਬਾਬਲ ਤੂ ਆਪ ਵੱਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਡਾ ਚਾਚਿਆ ਤੋ ਬਾਝ ਤੈਨੂੰ ਸਰਦਾ ਨਾਹੀਂ। ਜੇ ਬਾਬਲ ਤੂ ਆਪ ਵੱਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਡਾ ਲਾਗੀਆ ਤੋ ਬਾਝ ਤੈਨੂੰ ਸਰਦਾ ਨਾਹੀਂ। ਵੇ ਬਾਬਲ ਤੂ ਆਪ ਵੱਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਡਾ ਪੱਤਿਆ ਤੋ ਬਾਝ ਤੈਨੂੰ ਸਰਦਾ ਨਾਹੀਂ।

ਇਸ ਲੋਕਗੀਤ ਵਿਚ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਅਟੁੱਟ ਮੇਲ-ਮਿਲਾਪ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਪਿੱਪਲ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ, ਸਹਿਯੋਗੀ ਅਤੇ ਸਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੋੜ ਹੈ।

ਕਿਰਸਾਣੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰ-ਘਰ ਦੀ ਚੋਣ ਸਮੇਂ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਜਾ ਖਾਨਦਾਨ ਕਿਤਨਾ ਕੁ ਵੱਡਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੁਹਾਗ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ:

ਦੇਈਂ ਵੇ ਬਾਬਲਾ ਉਸ ਘਰੇ ਜਿੱਥੇ ਸੱਸ ਭਲੀ, ਸਹੁਰਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋਵੇ। ਡਾਹ ਬਹਿੰਦੀ ਪੀੜ੍ਹਾ ਸਾਹਮਣੇ ਮੱਥੇ ਕਦੀ ਨਾ ਵੱਟ। ਬਾਬਲ ਤੇਰਾ ਪੁੰਨ ਹੋਵੇ, ਤੇਰਾ ਹੋਵੇ ਵੱਡੜਾ ਜੱਸ ਬਾਬਲਾ। ਦੇਵੀਂ ਵੇ ਬਾਬਲਾ ਉਸ ਘਰੇ ਜਿੱਥੇ ਸੱਸੂ ਦੇ ਬਾਹਲੜੇ ਪੁੱਤ, ਇੱਕ ਮੰਗੀਏ ਇੱਕ ਵਿਆਹਰੀਏ ਵੇ ਮੈਂ ਸ਼ਾਦੀਆ ਵੇਖਾਂ ਨਿੱਤ। ਦੇਈਂ ਵੇ ਬਾਬਲਾ ਉਸ ਘਰੇ ਜਿੱਥੇ ਬੂਰੀਆਂ ਹੋਵਣ ਸੱਠ, ਇੱਕ ਰਿੜਕਾ ਇੱਕ ਜਮਾਵਾਂ, ਵੇ ਮੇਰਾ ਚਾਟੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੱਥ। ਦੇਈਂ ਵੇ ਬਾਬਲਾ ਉਸ ਘਰੇ ਜਿੱਥੇ ਦਰਜ਼ੀ ਸੀਵੇ ਪੱਟ, ਇੱਕ ਪਾਵਾਂ ਇੱਕ ਟੱਗਣੇ ਵੇ ਮੇਰਾ ਸੰਦੂਖਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੱਥ। ਦੇਈਂ ਵੇ ਬਾਬਲਾ ਉਸ ਘਰੇ, ਜਿੱਥੇ ਘਾੜ ਘੜੇ ਸੁਨਿਆਰ, ਇੱਕ ਪਾਵਾਂ ਇੱਕ ਲਾਹਵਾਂ, ਵੇ ਮੇਰਾ ਵਿੱਚ ਪਟਾਰੀਆ ਹੱਥ।

ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗਾਣੇ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਲਾੜੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਧਿਆਨ ਘਰ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਲੋਕ-ਗੀਤ ਦੀ ਮੂਲ ਭਾਵਨਾ ਜਿੱਥੇ ਸਰਦੇ-ਪੁੱਜਦੇ ਰੱਜੇ-ਪੁੱਜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ ਉੱਥੇ ਸੱਸੂ ਦੇ ਬਾਹਲੜੇ ਪੁੱਤਾ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਸਮਾਜਿਕ ਲੋੜ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕਿਸਾਨੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੁੱਚੀ ਲੋਕ-ਗੀਤ ਰਚਨਾ ਕਿਸਾਨੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਤਾਲਾਂ ਨਾਲ ਰੰਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਾਡੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਮਰਦ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਅਤੇ ਔਰਤ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ਜੋ ਲੜਕੀ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਨਿਮਨ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਝਲਕ ਮਿਲਦੀ ਹੈ:

ਕੋਠਾ ਕਿਉਂ ਨਿਵਿਆਂ, ਧਰਮੀ ਕਿਉਂ ਨਿਵਿਆਂ

ਕੋਠਾ ਕਿਉਂ ਨਿਵਿਆਂ, ਧਰਮੀ ਕਿਉਂ ਨਿਵਿਆਂ, ਇਸ ਕੋਠੇ ਦੀ ਛੱਤ ਪੁਰਾਣੀ, ਕੋਠਾ ਧਰਮੀ ਤਾਂ ਨਿਵਿਆਂ। ਬਾਬਲ ਕਿਉਂ ਨਿਵਿਆਂ, ਧਰਮੀ ਕਿਉਂ ਨਿਵਿਆਂ, ਇਸ ਬਾਬਲ ਦੀ ਕੰਨਿਆ ਕੁਆਰੀ, ਬਾਬਲ ਧਰਮੀ ਤਾਂ ਨਿਵਿਆਂ।

ਮਰਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀ ਦਾ ਬਾਬਲ ਚਾਹੇ ਕਿੰਨਾ ਹੀ ਵੱਡਾ ਸਰਦਾਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ ਉਸਨੂੰ ਕੁੜਮਾਚਾਰੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਿਵਣਾ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।  ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਇਕ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਧੀ ਦੇ ਜਨਮ ਨੂੰ ਵੱਖਰੀ-ਵੱਖਰੀ ਨਿਗਾਹ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸਾਡੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਰਦ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੇ ਸਦਾ ਅਧੀਨਗੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸਦੀ ਖੱਟੀ ਕਮਾਈ ਨੂੰ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬੜਾ ਨਿਮਣ ਤੇ ਨਿਗੁਣਾ ਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਦਾ ਹੈ।

ਜੇਠ ਹਾੜ ਦੀਆਂ ਧੁੱਪਾਂ ਵੇ ਚੰਨਾ (Folk songs)

ਜੇਠ ਹਾੜ ਦੀਆਂ ਧੁੱਪਾਂ ਵੇ ਚੰਨਾ, ਏਥੇ ਪੈਣ ਬਲਾਈਂ, ਵੇ ਲਾਲ ਦਮਾਂ ਦਿਆ ਲੋਭੀਆਂ, ਪ੍ਰਦੇਸ ਨਾ ਜਾਈਂ। ਮੈ ਕੱਤੂਗੀ ਨਿੱਕੜਾ, ਤੂੰ ਬਹਿ ਕੇ ਖਾਈਂ, ਨੀ ਲਾਜੋ ਨਾਰਾਂ ਦੀ ਖੱਟੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਰਕਤ ਨਾਹੀਂ, ਨੀ ਗੋਰੀਏ, ਮਰਦਾ ਦੀ ਖੱਟੀ, ਚੂੜੇ ਛਣਕਨ ਬਾਹੀਂ।

ਇਹ ਗੀਤ ਜਿਸ ਸਮਾਜਿਕ ਮਨੋਸਥਿਤੀ ਦੀ ਉਪਜ ਹੈ ਉਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਦੀ ਖੱਟੀ ਕਮਾਈ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੌਂਗੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਬਰਕਤਾਂ ਮਰਦ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਹੀ ਮੰਨੀਆ ਗਈਆ ਹਨ। ਔਰਤ ਦੀ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਿਸਾਨੀ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀਆਂ, ਤੁਰਕਾਂ, ਲੋੜਵੰਦਾਂ, ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਬੇਸਹਾਰਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਜਗ੍ਹਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਛੋਟੇ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਤੰਗੀਆਂ-ਤੁਰਸੀਆਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤ ਕਿਸਾਨੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ  ਸਾਕਾਂ ਸਰੀਕੀਆਂ ਅਤੇ ਬਰਾਦਰੀਆਂ ਦੇ ਵਰਤ ਵਿਹਾਰ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਸੱਚੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੁਹਾਗਾਂ ਅਤੇ ਘੋੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਾਨਕਿਆਂ, ਦਾਦਕਿਆਂ, ਪੇਕਿਆਂ, ਸਹੁਰਿਆਂ, ਚਾਚਿਆਂ, ਤਾਇਆਂ,ਮਾਮਿਆਂ, ਭੂਆ, ਫੁੱਫੜਾ, ਨਾਨੀਆਂ, ਨਾਨਿਆਂ, ਦਾਦੀ, ਦਾਦਿਆਂ, ਗੱਲ ਕੀ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਰੂਪ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਾਕ ਅੰਗ, ਸਾਕ-ਸਰੀਕਿਆਂ, ਸ਼ਰੀਕੇ-ਬਰਾਦਰੀਆਂ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂ ਦਾ ਤਿਉਂ ਵਿਚਰਦੇ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਆਹ ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿੱਧਰੇ ਨਾਨਕਿਆਂ, ਦਾਦਕਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿੱਧਰੇ ਧਰਮੀ ਬਾਬਲ, ਚਾਚੇ, ਮਾਮੇ, ਵੀਰ, ਫੁੱਫੜ, ਬਾਬੇ ਆਪਣੀ ਧੀ ਲਈ ਵਰ ਟੋਲਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਿੱਧਰੇ ਨਾਨਕੀਆਂ ਹੱਥੀਂ ਚੂੜੇ ਪਾ ਕੇ ਚੜੋ-ਚੜੰਦੀਆਂ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਧਰੇ ਮਾਮਾ ਆਪਣੀ ਭਾਣਜੀ ਨੂੰ ਖਾਰਿਉਂ ਉਤਾਰਦਾ ਵਿਭਿੰਨ ਰਸਮਾਂ ਨਿਭਾਉਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ:

ਹਰੇ ਨ੍ਹਾਈ ਹਰੇ ਧੋਈ, ਹਰੇ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀਆਂ

ਹਰੇ ਨ੍ਹਾਈ ਹਰੇ ਧੋਈ, ਹਰੇ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀਆਂ, ਦੇਸ ਮਾਮਾ ਵਹਿੜ ਵੱਛੀ, ਤੇਰਾ ਪੁੰਨ ਕਰਕੇ ਜਾਣੀਏ। ਅੱਗੇ ਤਾ ਦਿੰਦਾ ਸੈਂ ਅੱਜੀਂ ਪੱਜੀਂ, ਹੁਣ ਦਿਤੜਾ ਦਾਨ ਪਛਾਣੀਏ।

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਗੀਤਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਚਿਤਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਜਾਤਾਂ-ਜਮਾਂਤਾਂ ਵੰਡ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਰਸਾਣੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ, ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦਾ ਜਜਮਾਨੀ-ਰਿਸ਼ਤਾ ਵੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ:

ਰਾਜਾ ਤੇ ਪੁੱਛਦਾ ਰਾਣੀਏ, ਸੁਣ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ਨੂੰ

ਰਾਜਾ ਤੇ ਪੁੱਛਦਾ ਰਾਣੀਏ, ਸੁਣ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ਨੂੰ, ਸੁਣ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ਨੂੰ ਗਾਗਾਰ ਦੇ ਸੁੱਚੇ ਮੋਤੀ ਕ੍ਹਿਨੂੰ ਦੇਈਏ। ਪਾਂਧੇ ਦੇ ਜਾਈਏ ਵੇ ਰਾਜਾ, ਸਾਹਾ ਸੁਧਾਈਏ, ਸਾਹਾ ਸੁਧਾਈਏ, ਗਾਗਰ ਦੇ ਸੁੱਚੇ ਮੋਤੀ ਤਾਂ ਉਨੂੰ ਦੇਈਏ। ਪੁੱਤਰਾਂ ਦਾ ਜੰਮਣ, ਵੇ ਰਾਜਾ, ਨੂੰਹਾਂ ਦਾ ਆਵਣ, ਇੰਦਰ ਦੀ ਵਰਖਾ ਵੇ ਰਾਜਾ ਨਿੱਤ ਨਹੀਉਂ। ………………………।।   ਨਾਈ ਦੇ ਜਾਈਏ ਵੇ ਰਾਜਾ, ਗੰਢਾਂ ਘਲਾਈਏ, ਗੰਢਾਂ ਘਲਾਈਏ, ਗਾਗਰ ਦੇ ਸੁੱਚੇ ਮੋਤੀ ਤਾਂ ਉਨੂੰ ਦੇਈਏ। ………………………।।   ਲਲਾਰੀ ਦੇ ਜਾਈਏ ਵੇ ਰਾਜਾ, ਚੀਰਾ ਰੰਗਾਇਏ, ਚੀਰਾ ਰੰਗਾਈਏ, ਗਾਗਰ ਦੇ ਸੁੱਚੇ ਮੋਤੀ ਤਾਂ ਉਨੂੰ ਦੇਈਏ। ………………………।।   ਸੁਨਿਆਰੇ ਦੇ ਜਾਈਏ ਵੇ ਰਾਜਾ, ਕੈਂਠਾਂ ਘੜਾਈਏ, ਕੈਂਠਾਂ ਘੜਾਈਏ, ਗਾਗਰ ਦੇ ਸੁੱਚੇ ਮੋਤੀ ਤਾਂ ਉਨੂੰ ਦੇਈਏ ਵੇ ਰਾਜਾ। ………………………।।   ਮਾਲਣ ਦੇ ਜਾਈਏ ਵੇ ਰਾਜਾ, ਸਿਹਰਾ ਗੁੰਦਾਈਏ, ਸਿਹਰਾ ਗੁੰਦਾਈਏ, ਗਾਗਰ ਦੇ ਸੁੱਚੇ ਮੋਤੀ ਤਾਂ ਉਨੂੰ ਦੇਈਏ। ………………………।।   ਦਰਜੀ ਦੇ ਜਾਈਏ ਵੇ ਰਾਜਾ, ਲੀੜੇ ਸਵਾਈਏ, ਲੀੜੇ ਸਵਾਈਏ, ਗਾਗਰ ਦੇ ਸੁੱਚੇ ਮੋਤੀ ਤਾਂ ਉਨੂੰ ਦੇਈਏ। ………………………।।   ਮੋਚੀ ਦੇ ਜਾਈਏ ਵੇ ਰਾਜਾ, ਜੋੜਾ ਬਣਵਾਈਏ, ਜੋੜਾ ਬਣਵਾਈਏ, ਗਾਗਰ ਦੇ ਸੁੱਚੇ ਮੋਤੀ ਤਾਂ ਉਨੂੰ ਦੇਇਏ।

ਇਹ ਲੋਕ ਗੀਤ ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਇਕ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਕ ਜੱਟ ਕਿਰਸਾਣ ਜਜ਼ਮਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਲਗੀਆਂ ਦਾ ਝੂੰਮਰ ਹੈ। ਇਹ ਲਗੀਆਂ ਇੰਨੀਆਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਜਮਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਪੂਰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜਾਜਮਾਨ ਇੱਕ ਰਾਜਾ ਹੈ, ਲੇਗੀ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਤਿਕਾਰਤ ਨਾਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਲਗ-ਜਾਜਮਾਨੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿੱਘ, ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੈ।

ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ਼ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਇਹ ਲੋਕਗੀਤ ਜਨਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੌਤ ਤਕ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਦਾ ਇਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾ ਜਾਓ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜੰਮਦਾ, ਪਲਦਾ, ਨਿੰਮਦਾ, ਵਿਆਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਮਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸੰਸਕਾਰ-ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਸਮੁੱਚਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵਾਸਤਵਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦਾ, ਮੰਨਤਾਂ-ਮਨੌਤਾਂ ਮਨਾਉਂਦਾ, ਵਿਗਸਦਾ, ਮੌਲਦਾ, ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਧਰਮ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਸੰਬੰਧ ਵੀ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਜ਼ਰਖੇਜ਼ ਇਸ ਉਪਜਾ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਧਰਮ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਥੇ ਸਿਰਜੇ ਗਏ ਲੋਕ ਗੀਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹਨ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸੂਰਮਗ ਲੋਕ-ਨਾਇਕਾਂ, ਪਾਤਰਾਂ, ਭਗਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲੀਜ਼ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ।

ਧਰਤੀ ਜੇਡ ਗਰੀਬ ਨਾ ਕੋਈ

ਧਰਤੀ ਜੇਡ ਗਰੀਬ ਨਾ ਕੋਈ, ਇੰਦਰ ਜੇਡ ਨਾ ਦਾਤਾ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੇਡ ਪੰਡਤ ਨਾ ਕੋਈ ਸੀਤਾ ਜੇਡ ਨਾ ਮਾਤਾ। ਲਛਮਣ ਜੇਡ ਜਤੀ ਨਾ ਕੋਈ, ਰਾਮ ਜੇਡ ਨਾ ਭਰਾਤਾ। ਸਰਵਣ ਜੇਡ ਪੁੱਤਰ ਨਾ ਕੋਈ, ਜਿਸ ਰੱਬ ਦਾ ਨਾਮ ਗਿਆਤਾ। ਨਾਨਕ ਜੇਡ ਭਗਤ ਨਾ ਕੋਈ, ਜਿਨ ਹਰ ਦਾ ਨਾਮ ਪਛਾਤਾ। ਦੁਨੀਆ ਮਾਣ ਕਰਦੀ, ਰੱਬ ਸਭਨਾਂ ਦਾ ਰਾਖਾ।

ਉਪਰੋਕਤ ਲੋਕ ਗੀਤ ਵਿਚ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਧਾਰਮਿਕ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਸਰਲਤਾ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਤੋਂ, ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਭਗਤਾਂ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਵਿਤਕਰਾ ਜਾਂ ਵਿਤਕਰੇ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ।

ਇਸ ਧਰਤੀ ਵਿਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਮਿਸਾਲਾਂ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ- ਜਿਵੇਂ ਪੂਰਨ ਦੀ ਲੋਕ-ਕਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਨ ਸਦਾਚਾਰ ਦੀਆਂ ਕਰੜੀਆਂ ਪਰੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋ ਨਿਕਲ ਕੇ ਹੀ ਪ੍ਰਵਾਨ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ।  ਉਸ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਲੂਣਾ ਦੇ ਲਵਾਏ ਸੋਹਣੇ ਬਾਗ ਤੇ ਨਵਾਬ ਸੇਜਾਂ ਉਸਦੇ ਜਤ-ਸਤ ਤੋਂ ਡੁਲਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸੁੰਦਰਾਂ ਦਾ ਬੇਪਨਾਹ ਹੁਸਨ ਥਿੜਕਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:

ਵੇ ਮੈਂ ਬਾਗ ਲਵਾਇਆ ਸੁਹਣਾ

ਵੇ ਮੈਂ ਬਾਗ ਲਵਾਇਆ ਸੁਹਣਾ, ਵੇ ਤੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਪੱਜ ਆ ਮੇਰਿਆ ਗੋਰਖ ਨਾਥਾ ਪੂਰਨਾ। ਨੀਂ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਬਾਗੀਂ ਨਾ ਆਵਾਂ ਤੂੰ ਤਾਂ ਲੱਗੇਂ ਧਰਮ-ਦੀ ਮਾਂ, ਮੇਰੀਏ ਅਕਲਾਂ ਸਮਝ ਸਿਆਣੀਏ। ਵੇ ਮੈਂ ਨਾ ਜੰਮਿਆ ਨਾ ਪਾਲਿਆ ਮੈਂ ਕਿਸ ਬਿੱਧ ਦੀ ਮਾਂ ? ਮੇਰਿਆ ਗੋਰਖ ਨਾਥਾ ਪੂਰਨਾ। ਨੀ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਬਾਪ ਦੀ ਇਸਤਰੀ, ਇਸ ਬਿਧ ਧਰਮ-ਦੀ ਮਾਂ ਮੇਰੀਏ ਅਕਲਾਂ ਸਮਝ ਸਿਆਣੀਏ।

ਇਸ ਲੋਕ ਗੀਤ ਦਾ ਅਸਲ ਟਕਰਾਅ ਧਰਮ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਲੁਨਾ ਦੀ ਹਰ ਦਲੀਲ ਦਾ ਦਾ ਪੂਰਨ ਪਾਸ ਜਵਾਬ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਕੋਈ ਵੀ ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਬਿਨਾਂ ਪੂਰਨ ਸਬੂਤ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਚੱਲੇ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਨਾਇਕ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਬਹਾਦਰੀ, ਧਰਮ ਜਾਂ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ, ਪੰਜਾਬੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀ ਪੌੜੀ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਪਏਗਾ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਅਸਲ ਮਾਪਦੰਡ ਸੰਪੂਰਨ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦਾ ਮਾਰਗ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਇਕਾਂ ਬਾਰੇ ਰਚਿਤ ਗੀਤਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਨੈਤਿਕਤਾ, ਸ਼ਰਮ, ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਵੀ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਡੇਰਾ ਭਾਗ ਬੋਲੀਆਂ, ਟੱਪੇ, ਮਾਹੀਆ, ਸਿੱਠਣੀਆਂ, ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਨਿੱਕੀਆ-ਨਿੱਕੀਆਂ ਗੀਤ-ਬਣਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਰਚਣਹਾਰਿਆਂ ਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸੁਆਣੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ‘ਗੁਭ-ਗੁਭਾਟ ‘ ਕੱਢਕੇ ਆਪਣੀਆ ਕਸਕਾਂ, ਹੌਕੇਂ-ਹਾਵਿਆਂ, ਹੇਰਵਿਆਂ ਵਿਛੋੜੇ, ਤਲਖੀਆਂ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜਿਆਦਤੀਆਂ ਦੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਪੀੜਾ ਨੂੰ ਮੱਠਿਆ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸਨੇ ਸੋਗਾਂ, ਚੀਕਾਂ, ਉਦਾਸੀਆਂ, ਉਦਾਸੀਆਂ, ਸਾਹ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਧੀਕੀਆਂ ਦੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕੁਝ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵੀ ਨਬਰੀ ਦਾ ਸੁਰ ਉੱਚਾ ਹੈ। ਕਿਧਰੇ ਬਾਬਲ ਦੁਆਰਾ ਸਹੇੜੇ ਮਧਰੇ ਤੇ ਕਾਲੇ ਵਰ ਦਾ ਦਰਦ ਹੈ।  ਕਿੱਧਰੇ ਸੱਸ ਦੀਆ ਗਾਲਾਂ ਹਨ। ਕਿਧਰੇ ਸਹੁਰੇ, ਜੇਠ ਦੀਆਂ ਘੂਰਾਂ ਹਨ, ਕਿਧਰੇ ਪਰਦੇਸ ਗਏ ਮਾਹੀ ਦੇ ਹੌਕੇਂ ਹਨ। ਕਿਧਰੇ ਅੱਲੜ ਪਤੀ ਦੀਆਂ ਬੇਪ੍ਰਵਾਹੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਧਰੇ ਦਰਾਣੀਆਂ-ਜਠਾਣੀਆਂ ਤੇ ਨਣਦਾਂ ਦੇ ਸਰੀਕੇ ਹਨ:

ਰੱਤੀ ਰੱਤੀ ਡੱਬੀ ਵਿੱਚ ਸੀਟੀਆਂ ਵੇ ਲਾਲ

ਰੱਤੀ ਰੱਤੀ ਡੱਬੀ ਵਿੱਚ ਸੀਟੀਆਂ ਵੇ ਲਾਲ, ਤੇਰੀ ਭੈਣ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਗੱਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਵੇ ਲਾਲ। ਤੇਰੀ ਭੈਣ ਲੜੇ, ਨਾ ਲੜਨਾਂ ਵੇ ਲਾਲ, ਅਸੀਂ ਸਿਰ ਚਰਨਾ ਤੇ ਧਰਨਾ ਵੇ ਲਾਲ। ………………………।

( ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਮਾਂ, ਦਰਾਣੀਆਂ, ਜਠਾਣੀਆਂ ਸੰਬੰਧੀ )

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਆਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਹੁਗਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਮੇਲ ਹੁੰਦਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਰੰਗਲੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਝਲਕਾਂ ਇਥੇ ਅਤੇ ਉਥੇ ਖਿੰਡੇ ਹੋਏ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਚਰਖਿਆਂ ਨੂੰ ਹਲਾਂ ਲਾਗੇ ਲਿਜਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਮਾਂਵਾਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਲਈ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਚੀਕ ਰਹੀਆਂ ਹਨ,  ਕਿਧਰੇ ਦਿਓਰ ਭਰਜਾਈਆਂ ਦੇ ਝੇੜੇ ਹਨ, ਕਿੱਧਰੇ ਹੱਥ ਪੂਣੀਆਂ ਢਾਂਕ ਤੇ ਚਰਖਾ ਹੈ, ਕਿੱਧਰੇ ਨਾਇਣ ਮੀਢੀਆਂ ਗੁੰਦ ਕੇ ਡਾਕ ਬੰਗਲਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਕਿਧਰੇ ਉੱਚੀਆਂ ਲੰਮੀਆਂ ਟਾਹਲੀਆਂ ਤੇ ਗੁਜਰੀ ਦੀ ਪੀਂਘ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਕਿਧਰੇ ਬਾਬਲ ਦੇ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਰੰਗੀਆ ਕਬੂਤਰ ਬੋਲਦਾ ਹੈ। ਕਿੱਧਰੇ ਕਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿੱਧਰੇ ਵੀਰ ਨੀਲੇ ਘੋੜੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਿੱਧਰੇ ਵੀਰ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਥਾਣੇਦਾਰ  ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਰਾਬਰ ਡਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਤੇ ਵੀਰ ਰੁੱਸੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਤੇ ਚੰਦਰੀ ਸੱਸ ਵੀਰ ਨੂੰ ਸੁੱਕੀ ਚੀਨੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਇਥੇ ਅਤੇ ਉਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਖਿੰਡੇ ਹੋਏ ਹਨ।

ਅੱਜ, ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਰੰਗਲੀ ਝਾਕੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਕਿਰਮਨ ਕਿਰਮਨ ਸਾਡੇ ਪਾਸੋਂ ਕਿਰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਝੋਲ ਦੇ ਇਹ ਗਾਣੇ, ਸਾਡੀ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਲੋਕ ਇਹਨਾਂ ਗੀਤਾਂ ਖੁਣੋਂ ਸੱਖਣੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਹ ਸ਼ੁੱਧ ਗਾਣੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਵਿਹਾਰ ਵਾਲੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਸਚਿਆਈ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਈ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਲੋਕ ਵਿਰਾਸਤ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਮਾਨ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਸ਼ਾਇਦ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤਕ ਰਿਸ਼ੀ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਇਹ ਸਤਰਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਸਰੋਤ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਜਾਪਦੀਆਂ ਹਨ:

ਜੇ ਕਦੇ ਫੇਰ ਸਾਡੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਰੂਹ ਨੇ ਰੁਮਕਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ ਪੁਰਾਣੀ ਲਾਗ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਗੀਤ-ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਸਾਂਭ ਲਈਏ। ਇਹ ਗੀਤ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸਾਡੀ ਯਾਦੋਂ ਲਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕੁਝ ਚਿਰ ਹੋਰ ਸਾਰ ਨਾ ਲਈ ਤਾਂ ਇਹ ਮੂਲੋਂ ਹੀ ਦੁਰਲੱਭ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਲਾ, ਤੇ ਮੋਹਿੰਜੋਦੜੋ ਦੇ ਥੇਹਾਂ ਵਾਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੀਤਾਂ ਦੀਆਂ ਟੁੱਟੀਆਂ ਫੁੱਟੀਆਂ ਤੁਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਸਹਿਕਦੇ ਫਿਰਾਂਗੇ…

ਲੰਮੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਸਮੂਹਕ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਸਮੂਹਕ ਤੌਰ ਤੇ ਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ, ਪਹਿਲੇ ਆਇਤਾਂ ਦਾ ਤੋਲ ਅਤੇ ਤੁਕਾਂਤ ਲਗਭਗ ਬਰਾਬਰ ਹਨ। ਆਖਰੀ ਤੁਕ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੋੜਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਲਗਭਗ ਅੱਧੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਮਰਦ ਵੀ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵੀ। ਆਦਮੀ ਇਸ ਨੂੰ ਭੰਗੜੇ ਵਿਚ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਗਿੱਧੇ ਵਿਚ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਸੰਸਾਰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਤਰੀ-ਰੂਪ ਦੀ ਮਹਿਮਾ, ਕਿਸਾਨੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤੀ ਕੁਦਰਤ, ਫਸਲੀ ਚੱਕਰ, ਮੇਲੇ, ਤਿਉਹਾਰ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪਹਿਲੂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਤੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਜਨੂੰਨ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪੜਾਅ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਖੜੋਤ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਥਾਨਕ ਤਜ਼ਰਬੇ ਵੀ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਲੰਮੀ ਬੋਲੀ ਗਾਉਣ ਸਮੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਜਣਾ ਬੋਲੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗਾਉਣ ਸਮੇਂ ਟੋਲੀ ਦੇ ਬਾਕੀ ਮੈਂਬਰ ਨਾਲ਼ੋ-ਨਾਲ਼ ਹੁੰਗਾਰਾ ਭਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਈ ਵਾਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਵਿਸਮਿਕ ਬੋਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਗਾਇਕ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ – ‘ਬਾਰ੍ਹੀਂ ਬਰਸੀਂ ਖੱਟਣ ਗਿਆ’, ਬਾਕੀ ਟੋਲੀ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ, ‘ਕੀ ਖੱਟ ਕੇ ਲਿਆਂਦਾ?’ ਜਾਂ ਫਿਰ ਉਹ ‘ਬੱਲੇ ਬੱਲੇ’ ‘ਵਾਹ ਬਈ ਵਾਹ’ ਆਦਿ ਬੋਲ ਕੇ ਇਸ ਗਾਇਨ ਨੂੰ ਸਮੂਹਿਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਬੋਲੀ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਤੋੜੇ ਦੀ ਤੁਕ ਨੂੰ ਭੰਗੜੇ ਜਾਂ ਗਿੱਧੇ ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਲੈਅ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਰਲ਼ ਕੇ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਬੋਲੀ ਗਾਉਣ ਦੀ ਸਿਖਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੱਲਾਂ (More About Punjabi Culture)

ਭੰਗੜਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗੀਤਕ ਕਲਾ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦਾ ਮਨਪਸੰਦ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ (western musicians) ਦੁਆਰਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ (Award Winning) ਸੰਗੀਤ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਣਾ (compositions) ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਪੱਛਮ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਲੰਬੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵੱ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ (performed) ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਆਹਾਂ ਸਮੇਤ। ਨਾਚਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਿਛੋਕੜ ਗੈਰ-ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਮੁੱਚੀ ਸ਼ੈਲੀ ਉੱਚ ਉਰਜਾ (energy) ਵਾਲੇ “ਭੰਗੜਾ” ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਚ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵਧੇਰੇ ਰਾਖਵੇਂ “ਝੁਮਰ” ਤੱਕ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਗਿੱਧਾ (dance) ਰਤਾਂ ਦਾ ਨ੍ਰਿਤ ਅਤੇ” ਮਾਲਵੇਈ ਗਿੱਧਾ “ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਚ ਮਰਦ ਅਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਰੋਹ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ, ਹਿੰਦੂਆਂ, ਸਿੱਖ, ਜੈਨ, ਬੋਧੀਆਂ ਅਤੇ ਈਸਾਈਆਂ ਵਿਚ ਅਸਲ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਆਹ ਦਾ ਰਸਤਾ ਅਰਬੀ, ਉਰਦੂ, ਪੰਜਾਬੀ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਹਿੰਦੀ ਜਾਂ ਪਾਲੀ ਵਿਚ ਕਾਜੀ, ਪੰਡਿਤ, ਗ੍ਰੰਥੀ ਜਾਂ ਪੁਜਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਰਸਮ, ਗਾਣੇ ਦੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਹਨ , ਨਾਚ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਹਿਰਾਵਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰਸਮਾਂ ਹਨ ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਜੰਡਿਆਲਾ ਗੁਰੂ ਦੇ ਥਥੇਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਿੱਤਲ ਅਤੇ ਤਾਂਬੇ ਦੀਆਂ ਧਾਤੂਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦਾ ਘਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਇੰਟੈਜਿਬਲ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਸੂਚੀਕਰਨ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਕਰਾਫਟ ਪੁਨਰ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ।

ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅੱਖਰ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਨਾਲ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਲਗਭਗ 13 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ: ਕਵੀ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ (1722-1798) ਦੁਆਰਾ ਸੋਹਨੀ ਮਾਹੀਵਾਲ ਅਤੇ ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਨ (ਮਰਹੂਮ ਆਲਮ ਲੋਹਾਰ ਦੁਆਰਾ ਗਾਇਆ ਗਿਆ) ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ। 10 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਨਾਥ ਕਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦੂਦੀਨ ਗੰਜਾਸ਼ਕਰ (1179-1266), ਬਾਬਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ (1469-1539) ਅਤੇ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ (1680-1757)।

ਪੰਜਾਬੀ ਆਦਮੀਆਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਪਹਿਰਾਵਾ ਕੁਰਤਾ ਅਤੇ ਤਹਿਮਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਥਾਂ ਕੁਰਤਾ ਅਤੇ ਪਜਾਮਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੁਕਤਸਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੁਆਰਾ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਤਰੀਆਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪੰਜਾਬੀ ਘਗਰਾ (ghagra) ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸਲਵਾਰ ਸੂਟ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਹੈ। ਪਟੀਆਲਾ ਸਲਵਾਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ, ਮੌਸਮੀ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਘੀ, ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਮੇਲਾ ਚਿਰਾਘਨ, ਲੋਹੜੀ, ਹੋਲੀ, ਵਿਸਾਖੀ, ਤੀਆਂ, ਦੀਵਾਲੀ, ਦੁਸਹਿਰਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੈਯੰਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਮੈਂ ਬਨਵਾਸੀ, ਮੈਂ ਬਨਵਾਸੀ / Main Banwasi, Main Banwasi

ਤੂ ਜੋ ਸੂਰਜ ਚੋਰੀ ਕੀਤਾ ਮੇਰਾ ਸੀ / tu jo suraj chori kita mera si, ਅਜ ਕਿਸਮਤ ਮੇਰੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ / ajj kismat mere geetan di, ਜ਼ਖਮ – ਸੁਣਿਉਂ ਵੇ ਕਲਮਾਂ ਵਾਲਿਉ / jakham – suniyo weh kal man waleyo.