khara nagrik essay in marathi

आदर्श नागरिक | खरा नागरिक निबंध मराठी | Adarsh Nagrik Marathi Nibandh

Adarsh nagrik marathi nibandh: नागरिक हा कोणत्याही समृद्ध समाजाचा पाया असतो.  राष्ट्राचे सर्वांगीण कल्याण आणि प्रगती घडवण्यात त्यांची वृत्ती, कृती आणि योगदान महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.  

एक आदर्श नागरिक केवळ कायदेशीर जबाबदाऱ्यांच्या पलीकडे जातो, ते मूल्ये आणि तत्त्वांचा संच मूर्त रूप देतात जे त्यांच्या कृतींना समाजाच्या फायद्यासाठी आणि इतरांना प्रेरणा देण्यासाठी उन्नत करतात.  

या निबंधात, आम्ही आदर्श नागरिकाची वैशिष्ट्ये आणि जबाबदाऱ्या आणि ते समाजाच्या उन्नतीसाठी कसे योगदान देतात याचा शोध घेऊ.

आदर्श नागरिक | खरा नागरिक मराठी निबंध | Adarsh nagrik marathi nibandh

No.1 आदर्श नागरिक | खरा नागरिक मराठी निबंध | adarsh nagrik marathi nibandh.

1. नागरी जबाबदारी:

एक आदर्श नागरिक त्यांच्या नागरी जबाबदाऱ्या ओळखतो आणि लोकशाही प्रक्रियेत सक्रिय सहभाग घेतो.  ते मतदानाचा अधिकार वापरतात आणि राजकीय विषयांवर चर्चा करतात, त्यांच्या समुदायावर आणि राष्ट्राला प्रभावित करणार्‍या समस्यांबद्दल माहिती देतात.  शिवाय, ते कायद्याच्या नियमाचा आदर करतात, हे समजून घेतात की ते समाजात सुव्यवस्था आणि सुसंवाद राखते.  कायदे आणि नियमांचे पालन केल्याने केवळ शांततापूर्ण सहजीवन सुनिश्चित होत नाही तर निष्पक्षता आणि न्यायाची भावना देखील वाढते.

2. विविधतेचा आदर:

खरे नागरिक विविधता आणि सर्वसमावेशकता स्वीकारतात, हे ओळखून की एक सुसंवादी समाज सर्व व्यक्तींच्या परस्पर आदरावर बांधला जातो, त्यांची पार्श्वभूमी, वंश, धर्म किंवा श्रद्धा काहीही असो.  आदर्श नागरिक शक्तीचा स्रोत म्हणून विविधता साजरी करतो आणि सहिष्णुता आणि स्वीकृतीचे वातावरण वाढवतो.  ते भेदभाव आणि पूर्वग्रहाविरुद्ध उभे राहतात, सर्वांसाठी समानता आणि न्याय यांना प्रोत्साहन देतात.

3. सक्रिय स्वयंसेवा:

आदर्श नागरिकाचा एक महत्त्वाचा पैलू म्हणजे समाजाला परत देण्याचे त्यांचे समर्पण.  ते स्वयंसेवा प्रयत्नांमध्ये आणि समुदाय सेवेत सक्रियपणे सहभागी होतात, कमी भाग्यवानांच्या उन्नतीसाठी आणि सामाजिक आव्हानांना तोंड देण्यासाठी संधी शोधतात.  अशा कृतींद्वारे, ते सकारात्मक बदलाचे एजंट बनतात, इतरांनी अनुसरण करण्यासाठी एक उदाहरण तयार करतात आणि करुणा आणि दयाळूपणाचा प्रभाव निर्माण करतात.

4. पर्यावरणीय कारभारी:

एक सच्चा नागरिक पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामांबद्दल जागरूक असतो आणि पर्यावरणाचा कारभारी होण्याचा प्रयत्न करतो.  ते शाश्वत निवडी करतात, संसाधनांचे संरक्षण करतात आणि पर्यावरणास अनुकूल पद्धतींचा पुरस्कार करतात.  सर्व सजीवांचा परस्परसंबंध ओळखून, आदर्श नागरिक भविष्यातील पिढ्यांसाठी ग्रह जतन करण्याची जबाबदारी घेतो.

5. आजीवन शिक्षण:

आदर्श नागरिक समजतात की ज्ञान हे वैयक्तिक वाढीसाठी आणि सामाजिक प्रगतीसाठी एक शक्तिशाली साधन आहे.  ते शिक्षणाला महत्त्व देतात आणि केवळ त्यांच्या फायद्यासाठीच नव्हे तर समाजासाठी अर्थपूर्ण योगदान देण्यासाठी सक्रियपणे सतत शिक्षण घेतात.  माहितीपूर्ण आणि खुल्या मनाने राहून, ते अर्थपूर्ण चर्चा करू शकतात आणि समाजाला भेडसावणाऱ्या आव्हानांवर नाविन्यपूर्ण उपायांसाठी कार्य करू शकतात.

6. सहानुभूती आणि दयाळूपणा:

सहानुभूती हे आदर्श नागरिकाचे अविभाज्य गुण आहेत.  ते इतरांप्रती दयाळूपणा दाखवतात आणि गरजूंना मदत करतात. सहानुभूतीचा सराव करून, ते सामाजिक बंधने मजबूत करतात आणि एक दयाळू समुदाय तयार करतात जिथे प्रत्येकाला मूल्यवान आणि समजले जाते.

No.2 आदर्श नागरिक | खरा नागरिक मराठी निबंध | Adarsh nagrik marathi nibandh

खरा नागरिक: नागरिकत्वाचे सार मूर्त स्वरूप.

नागरिकत्व फक्त कायदेशीर दर्जा पेक्षा जास्त आहे;  समुदाय आणि राष्ट्राचा सक्रिय आणि जबाबदार सदस्य होण्यासाठी ही एक गहन वचनबद्धता आहे.  खरा नागरिक असा आहे जो केवळ त्यांच्या कायदेशीर जबाबदाऱ्या पूर्ण करत नाही तर समाजाची बांधणी मजबूत करणारी मूलभूत मूल्ये देखील आत्मसात करतो.  या निबंधात, आम्ही खऱ्या नागरिकाची व्याख्या करणारे गुण आणि गुणधर्म आणि ते त्यांच्या देशाच्या कल्याण आणि प्रगतीमध्ये कसे योगदान देतात याचा शोध घेऊ.

1. नागरी जबाबदारी आणि प्रतिबद्धता:

खरा नागरिक आपल्या नागरी जबाबदाऱ्या गांभीर्याने घेतो.  ते निवडणुकीत मतदान करून आणि महत्त्वाच्या राजकीय आणि सामाजिक समस्यांबद्दल माहिती देऊन लोकशाही प्रक्रियेत सक्रियपणे सहभागी होतात. ते विधायक चर्चेत गुंततात, भिन्न दृष्टिकोनांचा आदर करतात आणि अधिक चांगल्यासाठी समान आधार शोधण्याच्या दिशेने कार्य करतात. त्यांचा मतदानाचा हक्क बजावून आणि नागरी कार्यात सहभागी होऊन, ते त्यांच्या राष्ट्राची वाटचाल घडवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात.

2. कायदा आणि सहकारी नागरिकांचा आदर:

कायद्याचा आदर हे खऱ्या नागरिकाचे वैशिष्ट्य आहे.  कायदे हे न्याय्य आणि सुव्यवस्थित समाजाचा पाया आहेत हे ते ओळखतात आणि ते त्यांचे काटेकोरपणे पालन करतात.  शिवाय, ते त्यांच्या सहकारी नागरिकांबद्दल आदर आणि विचार दर्शवतात.  ते इतरांशी दयाळूपणे, सहानुभूतीने आणि निष्पक्षतेने वागतात, हे समजून घेतात की एकसंध समाज परस्पर आदर आणि समजुतीवर अवलंबून असतो.

3. सक्रिय समुदाय सहभाग:

खरा नागरिक समजतो की त्यांचा समाज हा त्यांच्या राष्ट्राचे हृदय आहे.  ते सामुदायिक उपक्रमांमध्ये सक्रियपणे सहभागी होतात, स्थानिक कारणांसाठी स्वयंसेवक असतात आणि गरजू लोकांचे जीवन उंचावणाऱ्या प्रयत्नांना पाठिंबा देतात.  ते स्थानिक आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी आणि त्यांच्या समुदायामध्ये एकता आणि एकतेची भावना वाढवण्यासाठी इतरांसोबत सहयोग करतात.

4. पर्यावरणीय जबाबदारी:

पर्यावरणीय कारभारीपणा हा खऱ्या नागरिकत्वाचा एक महत्त्वाचा पैलू आहे.  खरे नागरिक त्यांच्या पर्यावरणीय प्रभावाबद्दल जागरूक असतात आणि शाश्वत पद्धतींचा अवलंब करण्याचा प्रयत्न करतात.  ते नैसर्गिक संसाधनांचे रक्षण करण्यासाठी, कचरा कमी करण्यासाठी आणि पर्यावरणीय स्थिरतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी प्रयत्न करतात.  पर्यावरणाची काळजी घेऊन, ते येणाऱ्या पिढ्यांसाठी आरोग्यदायी आणि अधिक शाश्वत भविष्याची खात्री देतात.

5. सांस्कृतिक विविधता आणि सर्वसमावेशकता:

खरा नागरिक सांस्कृतिक विविधता साजरी करतो आणि भेदभाव आणि पूर्वग्रहांना सक्रियपणे विरोध करतो.  ते सांस्कृतिक फरकांची समृद्धता स्वीकारतात आणि त्यांना शिकण्याची आणि वाढण्याची संधी म्हणून पाहतात.  सर्वसमावेशकता हे त्यांच्यासाठी मार्गदर्शक तत्व आहे आणि ते सर्वसमावेशक समाज निर्माण करण्याच्या दिशेने कार्य करतात जिथे प्रत्येक व्यक्तीला त्यांची पार्श्वभूमी किंवा ओळख काहीही असो, मूल्यवान आणि आदर वाटेल.

6. जबाबदार जागतिक नागरिकत्व:

एकमेकांशी जोडलेल्या जगात, खरा नागरिक जबाबदार जागतिक नागरिकत्वाचे महत्त्व ओळखतो.  त्यांना गरिबी, हवामान बदल आणि मानवतावादी संकटे यासारख्या जागतिक आव्हानांची जाणीव आहे आणि ते उपायांमध्ये योगदान देण्याचे मार्ग शोधतात.  ते आंतरराष्ट्रीय सहकार्य आणि मदत प्रयत्नांना समर्थन देतात, हे समजून घेतात की जागतिक समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी सर्व राष्ट्रांकडून सहयोगी कृती आवश्यक आहे.

शेवटी, खरा नागरिक हा समाजाचा एक आधारस्तंभ आहे, जो नागरिकत्वाचे सार त्यांच्या सक्रिय सहभागातून, कायदा आणि सहकारी नागरिकांचा आदर, समुदाय सहभाग, पर्यावरणीय जबाबदारी, सर्वसमावेशकता आणि जागतिक कल्याणासाठी वचनबद्धतेद्वारे मूर्त रूप देतो.  

ते केवळ प्रेक्षक नसून त्यांच्या राष्ट्राचे आणि जगाचे भविष्य घडवण्यात सक्रिय सहभागी आहेत.  खरे नागरिक बनण्याची आकांक्षा बाळगून, आपण सर्वांच्या फायद्यासाठी एकत्रितपणे मजबूत, अधिक दयाळू आणि समृद्ध समाज तयार करू शकतो.

No.3 आदर्श नागरिक | खरा नागरिक मराठी निबंध | Adarsh Nagrik Marathi Nibandh

एक आदर्श नागरिक.

आदर्श नागरिक ही अशी व्यक्ती असते जी चांगल्या नागरिकत्वाच्या तत्त्वांचे पालन करते, समाजासाठी सकारात्मक योगदान देते आणि इतरांसाठी आदर्श असते.  आदर्श नागरिक असणे म्हणजे कायदे पाळणे एवढेच नव्हे;  हे समुदायामध्ये सक्रियपणे गुंतले आहे आणि फरक करण्यासाठी प्रयत्नशील आहे.  

या निबंधात, आम्ही एक आदर्श नागरिकाचे गुणधर्म आणि जबाबदार्‍या आणि ते इतरांना एक चांगले जग निर्माण करण्यासाठी कसे प्रेरित करू शकतात याचा शोध घेऊ.

प्रथम, एक आदर्श नागरिक इतरांचा आदर करणारा आणि सहनशील असतो.  समाजातील विविधता ही एक ताकद आहे हे समजून ते सर्व स्तरातील लोकांशी दयाळूपणे आणि सहानुभूतीने वागतात.  

ते संस्कृती, धर्म आणि विश्वासांमधील फरक स्वीकारतात आणि त्यांचा वापर शिकण्याच्या आणि वाढण्याच्या संधी म्हणून करतात.  आदर आणि सहिष्णुतेला प्रोत्साहन देऊन, ते एक सुसंवादी वातावरण तयार करतात जिथे प्रत्येकजण मूल्यवान आणि स्वीकारला जातो.

दुसरे म्हणजे, एक आदर्श नागरिक त्यांच्या समुदायात सक्रियपणे सामील आहे.  गरजूंना मदत करण्यासाठी आणि समाजाच्या भल्यासाठी हातभार लावण्यासाठी ते त्यांचा वेळ आणि कौशल्ये स्वयंसेवा करतात.  सामुदायिक स्वच्छता मोहिमांमध्ये सहभागी होणे, स्थानिक धर्मादाय संस्थांमध्ये मदत करणे किंवा तरुण व्यक्तींना मार्गदर्शन करणे असो, त्यांना परत देण्याचे आणि इतरांच्या जीवनावर सकारात्मक प्रभाव पाडण्याचे महत्त्व समजते.

शिवाय, एक आदर्श नागरिक ही कायद्याचे पालन करणारी व्यक्ती आहे.  सुव्यवस्था राखण्यासाठी आणि सर्व नागरिकांच्या हक्कांचे संरक्षण करण्यासाठी कायदे केले जातात हे ते ओळखतात.  

कायद्याचा आदर करणे आणि त्याचे पालन करणे हे त्यांच्यासाठी केवळ कायदेशीर बंधन नाही तर नैतिक देखील आहे.  ते उदाहरणाद्वारे नेतृत्व करतात, इतरांना समाज नियंत्रित करणारे नियम आणि नियमांचे पालन करण्याचे महत्त्व दर्शवतात.

शिवाय, एक आदर्श नागरिक माहिती आणि नागरी व्यवहारात गुंतलेला असतो.  ते चालू घडामोडी, राजकीय बाबी आणि त्यांच्या समुदायावर आणि देशाला प्रभावित करणार्‍या सामाजिक समस्यांबद्दल माहिती देत राहतात.  

ते मतदानाचा हक्क बजावतात आणि त्यांच्या राष्ट्राचे भविष्य सक्रियपणे घडवण्यासाठी लोकशाही प्रक्रियेत सहभागी होतात.  सुजाण नागरिक कार्यरत लोकशाहीसाठी आवश्यक आहेत, कारण ते ज्ञान आणि समज यांच्या आधारे तर्कशुद्ध निर्णय घेतात.

एक आदर्श नागरिक देखील जबाबदार पर्यावरणीय कारभारीपणाचा सराव करतो.  ते त्यांच्या पर्यावरणीय पदचिन्हांबद्दल जागरूक असतात आणि पर्यावरणावरील त्यांचा प्रभाव कमी करण्यासाठी पावले उचलतात. 

भविष्यातील पिढ्यांसाठी आपल्या ग्रहाचे जतन करण्याचे महत्त्व ओळखून ते शाश्वत पद्धतींना प्रोत्साहन देतात आणि इतरांनाही असे करण्यास प्रोत्साहित करतात.

निष्कर्ष: Adarsh nagrik marathi nibandh

Adarsh Nagrik Marathi Nibandh: एक आदर्श नागरिक अशी व्यक्ती आहे जी आदर, सहिष्णुता, जबाबदारी आणि नागरी प्रतिबद्धता या मूल्यांना मूर्त रूप देते. ते केवळ कायद्याच्या मर्यादेत राहण्याच्या पलीकडे जातात;  ते त्यांच्या समुदायासाठी आणि संपूर्ण समाजासाठी सकारात्मक योगदान देण्यासाठी सक्रियपणे संधी शोधतात.  

एक आदर्श नागरिक बनून, एक आदर्श नागरिक इतरांना त्याचे अनुसरण करण्यास आणि एक चांगले जग निर्माण करण्यासाठी एकत्रितपणे कार्य करण्यास प्रेरित करतो.  या गुणधर्मांना मूर्त रूप देऊन आणि आपल्या समुदायांमध्ये बदल घडवून आणण्याचा प्रयत्न करून आपल्यापैकी प्रत्येकामध्ये आदर्श नागरिक बनण्याची क्षमता आहे. Adarsh Nagrik Marathi Nibandh

Maharashtra Board Class 10 Marathi Aksharbharati Solutions Chapter 15 खरा नागरिक

Balbharti  Maharashtra State Board Class 10 Marathi Solutions Aksharbharati Chapter 15 खरा नागरिक Notes, Textbook Exercise Important Questions and Answers.

Maharashtra State Board Class 10 Marathi Aksharbharati Solutions Chapter 15 खरा नागरिक

Marathi Aksharbharati Std 10 Digest Chapter 15 खरा नागरिक Textbook Questions and Answers

प्रश्न 4. खालील शब्दांना पाठात आलेले विरुद्धार्थी शब्द शोधून लिहा.

(१) अप्रामाणिक x (२) बेसावध x (३) हळूहळू x (४) पास x उत्तर: (i) प्रामाणिक (ii) सावध (iii) चटकन, भरभर (iv) नापास

प्रश्न 5. निरंजनचे खालील गुण दर्शवणारी कृती किंवा विचार व्यक्त करणारी वाक्ये शोधा.

(i) स्वप्नाळू – (ii) तार्किक विचार करणारा – (ii) संवेदनशील – उत्तर: (i) स्वप्नाळू – कोकण गाडी बद्दल वाटले की ही कोकण गाडी किती छान दिसते; पण दिसते न दिसते लगेच बोगद्यात शिरते काय मजा येत असेल नाही गाडीतून जायला? आपण ही मोठं झाल्यावर गाडीतून फिरू या विचाराने तो हुरळून गेला.

(ii) तार्किक विचार – त्याचं लक्ष डाव्या बाजूस रूळाखाली करणारा पडलेल्या भल्या मोठ्या भगदाडाकडे गेले. हे छिद्र कसलं? रोज नसतं असं. प्रवाशांनी भरलेली ९.५० ची गाडी येईल तर भयंकर अपघात होईल. हा त्याने तर्कपूर्ण विचार केला.

(iii) संवेदनशील – भीषण अपघात टळण्याची बातमी वर्तमानपत्रात फोटोसह छापून आली होती. घरी मोठमोठी माणसे आली होती. खुद्द जिल्हाधिकारी आले. शाळेचे मुख्याध्यापक आणि भडसावळे गुरूजीही आले. निरंजनने धावत येऊन गुरूजींचे पाय धारले. रडत रडत तो म्हणाला, गुरूजी, मी नापास होणार माझा कालचा नागरिकशास्त्राचा पेपर बुडाला.

प्रश्न 6. स्वमत.

(अ) ‘निरंजनच खरा नागरिक’ हे तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा. उत्तरः निरंजन कष्टाळू व प्रामाणिक मुलगा होता. घरची, गोठ्यातली कामे करून अभ्यासातही हुशार होता. नागरिकशास्त्राच्या पेपरच्या दिवशी सकाळपासून अभ्यास करून तो वाराने जेवायला म्हणून देशमुखांकडे जात होता; पण पुलावर त्याने अघटितच पाहिले. कुणीतरी पुलाचे काँक्रीट फोडून रेल्वेचे रूळ वेडेवाकडे करून ठेवले होते. घातपात करण्याचा कट त्याच्या लक्षात आला. तो सावध झाला. गाडी येण्यापूर्वीच त्याने स्टेशनाकडे धाव घेतली. प्रसंग व धोका समजावून सांगितला. पंचनामा करण्यासाठी अधिकारी हजर झाले. संभाव्य धोका निरंजनामुळे टळला. केवळ पुस्तकी ज्ञान मिळवून गुण मिळवणे एवढेच मर्यादित ध्येय न ठेवता स्वार्थ बाजूस सारून त्याने सर्वांचा जीव वाचविला. खऱ्या नागरिकाचे कर्तव्य त्याने निभावले होते.

(आ) तुम्हाला अभिप्रेत असलेली आदर्श विदयार्थ्याची गुणवैशिष्ट्ये लिहा. उत्तरः विद्यार्थी अनेक गुणांनी युक्त असेल तर त्याला आदर्श विद्यार्थी म्हणवला जातो. सर्वप्रथम अभ्यास, नीटनेटके अक्षर, लेखन कौशल्य अंगी असले पाहिजे. शिस्त, समयपालन, नम्रपणा याला प्राधान्य देणेही तितकेच गरजेचे आहे. अंगच्या गुणांमध्ये अभिमानी न होता विनयशील व मोठ्यांचा आदर राखणारा विद्यार्थी खरा आदर्श विदयार्थी असतो. समयसूचकता, धारिष्ट्य, दुसऱ्यांना मदत हे गुण जीवनात फार महत्त्वाचे असतात. अशा गुणांनी युक्त विद्यार्थी सर्वप्रिय होतो.

(इ) तुम्हांला निरंजनशी मैत्री करायला आवडण्याची वा न आवडण्याची कारणे स्पष्ट करा. उत्तरः निरंजनला आईवडील नाहीत, त्याच्या मनातील हा सल काढून टाकण्यासाठी त्याला चांगल्या मित्राची गरज आहे. म्हणून मला निरंजनचा मित्र व्हायला आवडेल. त्याची आर्थिक परिस्थितीही कमकुवत असल्यामुळे जेवणाच्या व शिक्षणाच्या खर्चासाठी मी त्याला काही मदत करू शकतो. याचबरोबर निरंजन हा निस्वार्थी, प्रसंगावधान असलेला, हुशार, मेहनती मुलगा आहे. त्यामुळे या सर्वगुणसंपन्न निरंजनशी मैत्री करायला मला आवडेल.

Marathi Akshar Bharati Class 10 Textbook Solutions Chapter 15 खरा नागरिक Additional Important Questions and Answers

प्रश्न १. पुढील उताऱ्याच्या आधारे दिलेल्या सूचनेनुसार कृती करा.

कृती १: आकलन कृती

प्रश्न 2. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा.

(i) कोणता विषय जरा अवघडच असतो? उत्तरः नागरिकशास्त्र हा विषय जरा अवघडच असतो.

(ii) मामाने निरंजनला कोठे आणून सोडले? उत्तर: मामाने निरंजनला चिपळूणला मावशीकडे आणून सोडले

(iii) मावशीचे घर कोठे होते? उत्तर: चिपळूण शहरालगतच्या उपनगरात गावापासून दूर डोंगराच्या पायथ्याशी मावशीचे घर होते.

(३) कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा. (i) ………………………… टवटवीत आणि प्रसन्न वातावरणात अभ्यास खूप छान होतो. (सकाळच्या, दुपारच्या, थंडीच्या, रात्रीच्या) (ii) ………………………… गुरुजींचा सल्ला त्याला मोलाचा वाटे. (भोसले, फाटक, भडसावळे, देशमुख) (iii) गुरुजींचंही ………………………… खूप प्रेम होतं. (सदानंदवर, निरंजनवर, अतुलवर, सचिनवर) उत्तर: (i) सकाळच्या (ii) भडसावळे (iii) निरंजनवर

कृती २ : आकलन कृती

प्रश्न 1. योग्य पर्याय निवडा. (i) निरंजन भल्या पहाटेस उठून अभ्यासाला बसला, कारण (i) त्याला झोप येत नव्हती. (ii) अभ्यास पूर्ण झाला नव्हता. (iii) पहाटे उठायला त्याला आवडत असे. (iv) त्याचा शेवटचा नागरिकशास्त्राचा पेपर होता. उत्तर: निरंजन भल्या पहाटेस उठून अभ्यासाला बसला कारण त्याचा शेवटचा नागरिकशास्त्राचा पेपर होता.

प्रश्न 2. ‘मुंबईला’ हे उत्तर येईल असा प्रश्न तयार करा. उत्तरः मामा कोठे निघून गेला?

प्रश्न 3. सहसंबंध लिहा. रेडिओ : भक्तिगीत :: पक्षी : ………………………… उत्तरः सुमधुर संगीत

कृती ३ : स्वमत

प्रश्न 1. ‘अभ्यासासाठी पहाटेचे वातावरण पोषक असते’ यावर तुमचे विचार मांडा. उत्तरः ‘लवकर निजे, लवकर उठे त्यास उत्तम आरोग्य लाभे’ या वचनानुसार राहाणाऱ्यांना आरोग्यप्राप्ती होतेच व आयुष्यात यशप्राप्तीही होते. लवकर उठल्याने पहाटेच्या वेळेचा सदुपयोग करता येतो. पहाटे अभ्यासही छान होतो. केलेला अभ्यास लक्षात राहातो. पहाटे गोंगाट, कलकलाट नसल्याने चित्त एकाग्र होते. पुरेशी झोप झाल्याने शरीर व मन दोन्हीही प्रफुल्लित असतात. हवेत सुखद गारवा असतो. पक्ष्यांचा किलबिलाट असतो. पहाटेची भूपाळी, जात्यावरच्या ओव्या किंवा रेडिओवरची मधुर सनई मन प्रसन्न करते. शांततेत पाठांतर होते. मनन व चिंतन होते. पहाटे कामांची लगबग नसते, वाहनांची ये-जा नसते म्हणून मन स्थिर होण्यास वेळ लागत नाही. एकाग्र मनाने अभ्यास करता येतो.

प्रश्न २. पुढील उताऱ्याच्या आधारे दिलेल्या सूचनेनुसार कृती करा. कृती १ : आकलन कृती

प्रश्न 2. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

(i) निरंजन दुपारी कोठे जेवायला जायचा? उत्तरः दररोज एकाच्या घरी दुपारी निरंजन पाहुणा म्हणून जेवायला जायचा.

(ii) निरंजन कोणाच्या घरी काम करायचा? उत्तरः निरंजन मावशीच्या घरी काम करायचा.

(iii) परीक्षा किती वाजता सुरू होणार होती? उत्तरः परीक्षा साडेदहा वाजता सुरू होणार होती.

प्रश्न 3. कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा.

(i) ………………………… परिस्थिती यथातथाच असल्याने निरंजन वार लावून जेवायचा. (काकांची, मावशीची, मामाची, आत्याची) (ii) गुरुजींवर श्रद्धा ठेवायची आणि परीक्षेत ………………………… नंबर पटकवायचा. (दुसरा, पहिला, तीसरा, चौथा) (iii) साडेदहाची परीक्षा. त्याआधी ………………………… जायचं होतं. (देशमुखांकडे, थोरातांकडे, भडसावळे गुरुजींकडे, मावशीकडे) उत्तर: (i) मावशीची (ii) पहिला (iii) देशमुखांकडे

प्रश्न 1. योग्य पर्याय निवडा. भडसावळे गुरुजींनी निरंजनला येथे वार लावून दिले. (i) स्वत:च्या घरी (ii) थोरामोठ्यांच्या घरी (iii) मुख्याध्यापकांकडे (iv) मावशीकडे उत्तरः (ii) थोरामोठ्यांच्या घरी

प्रश्न 2. सकारण लिहा.

(i) निरंजन आज मनोमन खूश होता कारण ………………………… (ii) निरंजन वार लावून जेवायचा कारण ………………………… उत्तर: (i) आधीचे पेपर्स चांगले गेले होते. (ii) मावशीची परिस्थिती यथातथाच होती.

प्रश्न 3. ‘गुरुजींवर’ हे उत्तर येईल असा प्रश्न तयार करा. उत्तर: निरंजन कोणावर श्रद्धा ठेवायचा?

प्रश्न 4. चूक की बरोबर लिहा.

(i) निरंजन मावशीच्या घरी प्रामाणिकपणे काम करायचा. (ii) गुरुजींचं वाक्य लक्षात ठेवून निरंजन खेळायला जायचा. उत्तर: (i) बरोबर (ii) चूक

प्रश्न 1. गरीब विद्यार्थी मित्राला तुम्ही केलेली मदत स्पष्ट करा. उत्तरः अक्षय हा माझ्या बालपणापासूनचा मित्र. घरची परिस्थिती यथातथाच असून तो नेटाने शिकत आहे. दिवसभर स्वत: मोलमजूरी करून तो रात्रशाळेत शिकतो. माझी आई प्रत्येक सणवाराला त्याला जेवायला बोलावते. गोडधोड खाऊ घालते.

माझ्यासारखे त्याला कपडेही घेऊन देते. माझे वडील त्याची वर्षभराची फी भरतात. मी ही जमेल तेवढी त्याला अभ्यासात मदत करतो. त्याचे वडील वाहनचालक आहेत. माझे वडील त्यांनाच गाडी चालवण्यासाठी बोलावून पगार देतात.

प्रश्न ३. पुढील उताऱ्याच्या आधारे दिलेल्या सूचनेनुसार कृती करा. कृती १ : आकलन कृती

(i) शेवटची गाडी केव्हां जाते? उत्तरः रात्री दोन वाजता शेवटची गाडी जाते.

(ii) निरंजनला कशाचा राग येई? उत्तर: लोकांच्या बेफिकीर प्रवृत्तीचा राग येई.

(iii) निरंजनचे लक्ष कुठे गेले? उत्तरः डाव्या बाजूस रुळाखाली पडलेल्या मोठ्या भगदाडाकडे निरंजनचे लक्ष गेले.

(iv) निरंजनाच्या काय ध्यानी आले? उत्तरः कुणीतरी काँक्रिट फोडून रेल्वेचे रुळ वेडेवाकडे करून ठेवल्याचे निरंजनच्या ध्यानी आले.

प्रश्न 3. उत्तरे लिहा.

(i) गावाबाहेर डोंगरपायथ्याशी घर होते + निरंजनच्या मावशीचे

(ii) निरंजनला भयंकर राग येई + लोकांच्या बेफिकीर प्रवृत्तीचा

प्रश्न 4. कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा. (i) आता ………………………… आल्याने रेल्वेचा छान पूल नदीवर आला. (मध्य रेल्वे, पश्चिम रेल्वे, कोकण रेल्वे, हार्बर रेल्वे) (ii) या ………………………… जाणं-येणं सोपं झालं होतं. (मार्गामुळं, रस्त्यामुळं, वाटेमुळं, पुलामुळं) उत्तर: (i) कोकण रेल्वे (ii) पुलामुळं

प्रश्न 5. उताऱ्यानुसार वाक्यांचा क्रम लावा.

(i) रात्री दोन वाजता शेवटची गाडी इथून जाते. (ii) प्रवाशांनी भरलेली नऊ पन्नासची गाडी येईल (iii) धाडधाड् आवाज करत दिमाखात पुलावरून जाईल (iv) निरंजनला आश्चर्य वाटलं. उत्तर: (i) धाधाड् आवाज करत दिमाखात पुलावरून जाईल. (ii) निरंजनला आश्चर्य वाटलं. (iii) रात्री दोन वाजता शेवटची गाडी इथून जाते. (iv) प्रवाशांनी भरलेली नऊ पन्नासची गाडी येईल.

प्रश्न 1. खालील घटनांचे परिणाम लिहा.

घटना – परिणाम (i) आता नऊ पन्नासची गाडी येईल. – धाडधाड् आवाज करत दिमाखात पुलावरून जाईल. (ii) जर दगड बाजूला ठेवायचे विसरलात. – तर दुसरा ठेचकाळून  जीवाला मुकेल.

प्रश्न 2. सकारण लिहा – पूर्वीसारखे या नदीच्या पाण्यात उतरून चालत चालत नदी पार करावी लागत नाही कारण – उत्तरः आता कोकण रेल्वे आल्याने रेल्वेचा छान पूल नदीवर आला.

प्रश्न 3. योग्य पर्याय निवडून विधान पूर्ण करा. निरंजनला लोकांच्याया बेफिकीर प्रवृत्तीचा. ………………………… (i) भयंकर संताप येई. (ii) भयंकर राग येई. (iii) भयंकर चिड येई. (iv) भयंकर आपुलकी वाटे. उत्तर: निरंजनला लोकांच्या या बेफिकीर प्रवृत्तीचा भयंकर राग येई.

प्रश्न 5. चूक की बरोबर ते लिहा. (i) रात्री पाच वाजता शेवटची गाडी जाते. (ii) कोकण रेल्वे आल्याने रेल्वेचा छान पूल नदीवर आला. उत्तर: (i) चूक (ii) बरोबर

तुमच्या खबरदारीने भावी धोका टळला असा प्रसंग तुमच्या शब्दात मांडा. उत्तरः आम्ही सर्व मुले मे महिन्याच्या सुट्टीत हिमाचलप्रदेशाच्या डोंगरात गिर्यारोहणासाठी गेलो होतो. नदीवरचा पूल ओलांडायचा होता. २५ जणांचा चमू घेऊन जाण्याची जबाबदारी माझ्यावर होती. निसर्ग सौंदर्य न्याहाळत सर्वजण पुलावरून जात असताना माझे लक्ष पुलाच्या पुढच्या टोकाकडे गेले. दोरखंडांनी बांधलेल्या पुलाचे एक दोरखंडी टोक तुटून गेले होते. प्रसंगावधान राखून मी सर्व मुलांना मागे जाण्याचे आदेश दिले. दुसऱ्या बाजूने उतरून गावकऱ्यांना सूचित केले. पूल ताबडतोब वापरण्यासाठी बंद करण्यात आला व मोठी मनुष्यहानी टळली.

प्रश्न ४. खालील उताऱ्याच्या आधारे पुढील सूचनेनुसार कृती करा: कृती १: आकलन कृती

(i) निरंजनने धावतच कोणाला गाठले? उत्तर: निरंजनने धावतच स्टेशनमास्तरांना गाठलं.

(ii) निरंजनने स्टेशनमास्तरांना काय सांगितले? उत्तर: निरंजनने स्टेशनमास्तरांना पुलावरच्या खराब झालेल्या रूळांबद्दल सांगितले.

(iii) निरंजनने कोणती आर्जवं केली? उत्तर: निरंजनने आर्जवं केली की, निदान जागा पाहून आल्याशिवाय तरी गाडी सोडू नका.

प्रश्न 3. कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा. (i) ………………………… इथून खूप दूर होतं. (गाव, स्टेशन, शहर, वाडी) (ii) ………………………… किलोमीटर तिथपर्यंत सांगायला जायचं तर परीक्षा बुडणार होती. (पाच-सहा, दोन-तीन, तीन-चार, सहा-सात) उत्तर: (i) स्टेशन (ii) तीन-चार.

प्रश्न 1. खालील घटनांचे परिणाम लिहा. घटना – परिणाम परीक्षा बुडाली की – नापास

प्रश्न 2. घटनाक्रम लिहा.

(i) निरंजनने नेमकी जागा दाखवली. (ii) निरंजनने स्टेशनच्या दिशेने धाव घेतली. (iii) स्टेशनमास्तरांनी गाडी थांबवण्याचा आदेश दिला. (iv) निरंजन एकदम सावध झाला. उत्तर: (i) निरंजन एकदम सावध झाला. (ii) निरंजनने स्टेशनच्या दिशेने धाव घेतली. (iii) निरंजनने नेमकी जागा दाखवली. (iv) स्टेशनमास्तरांनी गाडी थांबवण्याचा आदेश दिला.

प्रश्न 3. योग्य पर्याय निवडून वाक्य पूर्ण करा.

(i) निरंजनने क्षणभर विचार केला आणि (अ) स्टेशनच्या दिशेने धाव घेतली. (ब) घटनास्थळी पोहचला. (क) गाववाल्यांना बोलवायला गेला. (ड) शाळेत निघून गेला. उत्तर: निरंजनने क्षणभर विचार केला आणि स्टेशनच्या दिशेने धाव घेतली.

(ii) ………………………… लगेचच गाडी दीर्घकाळ थांबवण्याचा आदेश दिला आणि ते या घटनेचा पंचनामा करायला लागले. (अ) जिल्हाधिकाऱ्याने (ब) पोलीसांनी (क) शिक्षकांनी (ड) स्टेशनमास्तरांनी उत्तर: स्टेशनमास्तरांनी लगेचच गाडी दीर्घकाळ थांबवण्याचा आदेश दिला आणि ते या घटनेचा पंचनामा करायला लागले.

प्रश्न 4. चूक की बरोबर ते लिहा. (i) निरंजन स्टेशनात शिरला तेव्हा नऊ पन्नासची गाडी नुकतीच आली होती. (ii) निरंजनचे रेल्वेने फिरायचे स्वप्न पूर्ण होणार होते. उत्तर: (i) बरोबर (ii) चूक

प्रश्न 1. ‘भावनेपेक्षा कृती श्रेष्ठ’ या विचारांवर स्वमत प्रकट करा. उत्तरः आपल्याला मनात काय वाटते यापेक्षा जे वाटते ते विधायक काम प्रत्यक्ष केले पाहिजे. गरिबांना मदत करावीशी वाटते. अंधांना सहारा दयावासा वाटतो; ही भावना जपणे ठिक आहे पण प्रत्यक्ष कृती करणे त्यापेक्षा श्रेष्ठ आहे. आईला, आजीला, कामात मदत करणे, आजोबांची पिशवी उचलणे, बागकाम करून झाडांना पाणी घालणे इ. कितीतरी लहानमोठी कामे करण्यासारखी असतात, ती केली की मनाला समाधान मिळते म्हणून नुसतीच भावना मनात बाळगून अर्थ नाही तर कृती करणे महत्वाचे आहे. भावनेपेक्षा कृती केव्हाही श्रेष्ठच!

प्रश्न ५. पुढील उताऱ्याच्या आधारे दिलेल्या सूचनेनुसार कृती करा. कृती १: आकलन कृती

प्रश्न 2. उत्तरे लिहा. (i) अपघाताची पहिली खबर देणारा – निरंजन (ii) निरंजनचा फोटो काढणारे – वार्ताहर

प्रश्न 3. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा. (i) निरंजनने धावत पुढे जाऊन कोणाचे पाय धरले? उत्तर: निरंजनने धावत पुढे जाऊन भडसावळे गुरुजींचे पाय धरले.

(ii) निरंजनला सरकारी वसतिगृहात प्रवेश क्यायचं असे कोणी ठरवलं? उत्तर: निरंजनला सरकारी वसतिगृहात प्रवेश दयायचं असे जिल्हाधिकाऱ्यांनी ठरवलं.

प्रश्न 4. कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा. (i) निरंजनचा ………………………… पेपर चुकला होता. (भूगोलाचा, गणिताचा, नागरिकशास्त्राचा, मराठीचा) (ii) हे बघ, शाळेचे सगळे ………………………… आलेत. (शिक्षक, विदयार्थी, अधिकारी, कर्मचारी) उत्तर: (i) नागरिकशास्त्राचा (ii) अधिकारी

प्रश्न 3. सकारण लिहा.

(i) निरंजनचे कौतुक झाले कारण – उत्तर: रेल्वेचा मोठा अपघात त्याच्या चाणाक्षपणामुळे टळला होता.

(i) निरंजनला वया पुस्तकांच्या खर्चासाठी शिष्यवृत्ती मिळणार नव्हती. (ii) गुरुजींनी निरंजनला हृदयाशी धरलं, तेव्हां साऱ्यांचेच डोळे पाणावले. उत्तर: (i) चूक (ii) बरोबर

स्वाध्याय कृती

निरंजनचे खालील गुण दर्शवणारी कृती किंवा विचार व्यक्त करणारी वाक्ये शोधा.

(i) ‘निरंजनच खरा नागरिक’ हे विधान तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा. उत्तरः निरंजन कष्टाळू व प्रामाणिक मुलगा होता. घरची, गोठ्यातली कामे करून अभ्यासातही हुशार होता. नागरिकशास्त्राच्या पेपरच्या दिवशी सकाळपासून अभ्यास करून तो वाराने जेवायला म्हणून देशमुखांकडे जात होता; पण पुलावर त्याने अघटितच पाहिले. कुणीतरी पुलाचे काँक्रीट फोडून रेल्वेचे रूळ वेडेवाकडे करून ठेवले होते. घातपात करण्याचा कट त्याच्या लक्षात आला. तो सावध झाला. गाडी येण्यापूर्वीच त्याने स्टेशनाकडे धाव घेतली. प्रसंग व धोका समजावून सांगितला. पंचनामा करण्यासाठी अधिकारी हजर झाले. संभाव्य धोका निरंजनामुळे टळला. केवळ पुस्तकी ज्ञान मिळवून गुण मिळवणे एवढेच मर्यादित ध्येय न ठेवता स्वार्थ बाजूस सारून त्याने सर्वांचा जीव वाचविला. खऱ्या नागरिकाचे कर्तव्य त्याने निभावले होते.

खरा नागरिक Summary in Marathi

खरा नागरिक पाठपरिचय

‘खरा नागरिक’ हा पाठ लेखक ‘सुहास बारटक्के’ यांनी लिहिला आहे. या पाठात शालेय विषय केवळ अभ्यासायचे नसून आचरणात आणायचे असतात, हे ‘निरंजन’ या व्यक्तिरेखेतून स्पष्ट केले आहे.

खरा नागरिक Summary in English

“Khara Nagrik’ is written by Suhas Bartakke. He has beautifully expressed how school subjects are not simply to be studied, but are also meant for their application to daily activities. He spreads this message through a character named Niranjan.

खरा नागरिक शब्दार्थ

• सल्ला – उपदेश – (advice)
• चटकन – लगेच – (quickly)
• आल्हाददायक – सुखावह, सुखद – (pleasant)
• रीत – पद्धत – (trick)
• मोलाचे – उपयुक्त – (valuable)
• अपार – खूप – (a lot)
• श्रद्धा – विश्वास – (belief)
• लाडका – आवडता – (favourite)
• शेण – गाईचा मल – (cow dung)
• गोठा – गुरे बांधण्याची जागा – (cow shed)
• यथातथा – बेताचा – (below average)
• प्रगती – सुधारणा – (progress)
• उजळणी – मनन, चिंतन – (revision)
• बेफिकीर – निष्काळजी – (carelessness)
• जाणीवपूर्वक – मुद्दाम – (deliberately)
• प्रवृत्ती – मानसिकता – (attitude)
• दिमाख – ऐट – (pomp)
• बोगदा – डोंगराच्या पोटातून आरपार केलेला मार्ग – (a tunnel)
• भगदाड – जमिनीत, भिंतीत – (a large पडलेला खड्डा : uneven hole)
• क्षणभर – थोड्या वेळासाठी – (for a moment)
• घातपात – अपघात – (casualty)
• कट – कारस्थान – (plan)
• उपद्व्याप – कारभार – (fright work)
• किंकाळ्या – कर्कश आवाज – (cheerfulness)
• अपुरे – अपूर्ण – (incomplete)
• स्फोट – ब्लास्ट – (blast)
• आर्जव – विनंती – (request)
• तथ्य – अर्थ – (reason)
• नेमकी – योग्य – (appropriate)
• दीर्घकाळ – खूपवेळा – (a long time)
• पंचनामा – शहानिशा – (scrutiny)
• गांभीर्य – महत्त्व – (seriousness)
• चाणाक्ष – धूर्त, बुद्धिमान – (adroit)
• कौतुक – वाहवा, प्रशंसा – (appreciation)
• निराश – उदास – (disappointed)
• सवलती – सोयी – (facilities)
• रद्द – बाद – (to cancel)
• वार्ताहर – बातमीदार – (reporter)
• स्तुती – प्रशंसा – (appreciation)
• भीषण – भयंकर – (fierce, dire)
• जिल्हाधिकारी – (District Collector)
• खास बाब – विशिष्ट गोष्ट – (special case)
• वसतिगृह – छात्रालय – (hostel)

खरा नागरिक वाक्प्रचार

• मोलाचा वाटणे – महत्वाचा वाटणे, उपयुक्त वाटणे
• वार लावून जेवणे – अगोदर ठरवल्याप्रमाणे दररोज एकेकाच्या घरी जेवायला जाणे.
• जीवाला मुकणे – मृत्यू पावणे
• हुरळून जाणे – आनंदी होणे
• कानठळ्या बसणे – अती मोठ्या आवाजाचा त्रास होणे
• कानात घूमणे – वारंवार तेच ऐकू येणे
• ताब्यात देणे – हवाली करणे, सोपविणे
• हृदयाशी धरणे – प्रेमाने जवळ घेणे
• डोळे पाणावणे – आनंदाश्रू येणे
• यथातथा असणे – बेताचा असणे
• तथ्य वाटणे – अर्थ असणे
• मनोमन खूश होणे – मनात आनंद वाटणे

SSC Marathi Textbook Class 10 Solutions भाग-४

• हिरवंगार झाडासारखं Question Answer 
• बीज पेरले गेले Question Answer
• खरा नागरिक Question Answer
• स्वप्न करू साकार Question Answer  (कविता)
• व्युत्पत्ती कोश Question Answer  (स्थूलवाचन)

Leave a Comment Cancel reply

You must be logged in to post a comment.

मानवता हाच खरा धर्म निबंध मराठी Manavta Hach Khara Dharma Essay in Marathi

Manavta Hach Khara Dharma Essay in Marathi मानवता हाच खरा धर्म निबंध मराठी आज आपण या लेखामध्ये मानवता हाच खरा धर्म या विषयावर निबंध लिहिणार आहोत. जगामध्ये तसेच आपल्या भारत देशामध्ये अनेक वेगवेगळ्या जातीचे आणि धर्माचे लोक राहतात आणि सर्वजण सांगतात कि माझा धरम कसा श्रेष्ठ आहे परंतु जगामध्ये जर कोणता धर्म श्रेष्ठ आहे. असे मानले तर मानवता हा एक खरा धर्म आहे आणि लोकांनी मानवता जपली पाहिजे त्यामुळे त्यांच्या धर्माचे देखील महत्व वाढेल. जरी या जगामध्ये वेगवेगळ्या जातीचे लोक राहत असले तरी आपण माणूस म्हणून एकाचा आहोत आणि देवाने आपल्याला जन्माला घालताना एक सारखेच घातले आहे आणि देवाने जन्माला घालताना आपल्यावर आपण ह्याच धर्माचा आहे आणि हीच माझी जात आहे.

असा शिक्का मारून पाठवले नाही तर आपण सर्व जन माणूस म्हणून एकच आहोत आणि आपला धर्म देखील एकाच आहे परंतु सध्याच्या काळामध्ये लोकांच्यामध्ये अनेक वेगवेगळ्या कारणांच्या साठी भांडणे होतात तसेच लोक अनेक कारणांच्यासाठी भांडतात. काही जन जात आणि धरण यावरून भांडतात, काही जन राजकीय सत्तेसाठी भांडतात तसेच काही जन संपत्ती साठी भांडत असतात आणि त्यामुळे लोकांना काही समजत नाही आहे कि ते काय करत आहेत.

आणि ते कश्यासाठी भांडत आहेत पण शेवटी आपण एक चांगला मानव म्हणून मानवाने मानवता जपली पाहिजे तसेच मानवाने एकमेकांना मदत केली पाहिजे, तसेच अडचणीच्या वेळी एकमेकांना समजावून घेतले पाहिजे, तसेच जाती, धर्म, भाषा, सत्ता आणि संपती यावरून भांडण न करता समंजसपणे या वर विचार विनिमय करून या वर काही उपाय करून मार्ग काढले पाहिजेत त्यामुळे मानवता धर्म खऱ्या अर्थाने जपला जाईल.

मानवता हाच खरा धर्म निबंध मराठी – Manavta Hach Khara Dharma Essay in Marathi

Manavta hach khara dharma marathi nibandh.

अनेक थोर लोकांनी भारतातील लोकांना पटवून देण्याचा प्रयत्न केला कि मानवता हाच खरा धर्म आहे आणि याच्या पलीकडे कोणताही धर्म किंवा जात नाही आणि लोकांनी एकाद्या व्यक्तीच्या अडचणीच्या वेळी किंवा जर ती व्यक्ती संकटात असेल तर एकाद्या दुसऱ्या व्यक्तीने जात, धर्म आणि भाषा यासारखे विचार बाजूला ठेवून त्या व्यक्तीला मदत केली पाहिजे त्यामुळे यातून मानवता धर्म दिसून येतो.

मानवता हाच खरा धर्म याचा अर्थ काय तर मानवता हाच खरा धर्म म्हणजे मानव जे माझा धर्म असा तसा म्हणून भांडत आहे किंवा माझाच धर्म श्रेष्ठ असे म्हणून झगडत आहे त्याने एकाद्या गरजू व्यक्तीच्या अडचणी तसेच एकदा व्यक्ती कोणत्याही संकटात असेल तर त्या व्यक्तीने त्या अडचणीत असणाऱ्या व्यक्तीला जर मदत केली तर त्यावेळी मानवता जपली असे सिद्ध होते म्हणून प्रत्येक व्यक्ती आपली जात किंवा धर्म बाजूला ठेवून संकटात अडकलेल्या व्यक्तीला तसेच कोणतेही वाद न करता एकत्र अगदी आनंदाने राहिले पाहिजे.

आपण बघितले तर भारत हा एक संस्कृती प्रधान देश आहे आणि भारतामध्ये अनेक जातीचे, पंथाचे, धर्माचे, वेगवेगळ्या भाषा बोलणारे लोक एकाच देशामध्ये अगदी आनंदाने राहतात आणि हे एक मानवतेचे उत्तम उदाहरण आहे कारण भारतामध्ये वेगवेगळ्या जातीचे आणि धर्माचे लोक न झगडता राहतात तसेच धर्म न पाहता भारतामध्ये सर्व धर्माचे लोक एकत्र येऊन अनेक सन साजरे करतात तसेच गुण्या गोविंदाने राहतात.

पण सध्या मानवता म्हणजे काय हे मानवाला समजत नाही आहे आणि माणूस दिवसेंदिवस स्वार्थी होत चालला आहे त्याला समजत नाही आहे कि आपण काय करावे आणि आपण मानव म्हणून जन्माला येऊन आपली काय कर्तव्ये आहेत ते समाजात नाही आहे. जिकडे तिकडे बघेल तिकडे लोक कोणत्या ना कोणत्या गोष्टीसाठी झगडत आहेत जसे कि लोक सत्तेसाठी मोठ्या प्रमाणात भांडत आहे तसेच आपल्याला सत्ता मिळावी म्हणून एकमेकांच्या मध्ये भांडण लावून आपला स्वार्थ साधून घेण्याचा प्रयत्न करत आहेत,

तसेच काही लोक आपला धर्म श्रेष्ठ म्हणून भांडत आहेत. अश्या प्रकारे जगामध्ये वेगवेगळ्या कारणासाठी अनेक ठिकाणी भांडण चालूच आहे आणि मानवाला कळत नाही आहे कि आपले कर्त्यव्य काय आहे आणि आपल्याला देवाने जन्माला कश्यासाठी घातले आहे तसेच मानवाने माणूस म्हणून काय केले पाहिजे. जगातील प्रत्येक मानवाने मानवता जपली पाहिजे आणि मानवतेची जागृकता वाढवली पाहिजे.

मानवाने हि एकमेकांच्या मनामध्ये असणारी धर्माची, जातीचे, भाषेची विषमतेची भावना नष्ट केली पाहिजे आणि मानवता धर्म पाळला पाहिजे. मानवता हा एक महत्वाचा भाग आहे आणि हा आपल्या जीवनाचा पाया आहे त्यामुळे मानवाने एकमेकांच्या सोबत प्रेमाने, आदराने, आपुलकीने आणि विश्वासाने वागले पाहिजे आणि कोणत्याही गोष्टीमध्ये भेदभाव केला नाही पाहिजे तसेच कोणत्याही व्यक्तीची फसणूक केली नाही पाहिजे त्यामुळे खऱ्या अर्थाने मानवता धर्म पाळला जाईल.

भारतामध्ये मानवता हि चांगल्या प्रकारे जपली जाते आणि भारतामध्ये मानवता जपण्यासाठी अनेक लोकांनी प्रयत्न केला आहे त्यामधील एक म्हणजे साने गुरुजी यांनी मानवतेचे महत्व आपल्या कवितेतून सांगण्याचे प्रयत्न केले आहे आणि कविता सगळ्यांना माहित आहे ती म्हणजे “खरा तो एकची धर्म, जगाला प्रेम अर्पावे”.

साने गुरुजी या कवितेमध्ये म्हणतात कि मानवाचा खरा धर्म एकाच आहे आणि तो म्हणजे एकमेकांना प्रेम देणे, आपुलकीने वागणे, विश्वासाने वागणे आणि भेदभाव न करता अगदी आनंदाने एकत्र राहणे. संत ज्ञानेश्वरांनी देखील मानवता हा खरा धर्म आहे आणि यापुढे कोणताही धर्म नाही हे समजावून दिले आणि त्यांनी देखील मानवता हाच खरा धर्म याचा प्रचार केला तसेच त्यांनी वारीची सुरुवात केली आणि त्या वारीमध्ये सर्व धर्माचे लोक सामील झाले होते.

अश्या प्रकारे अनेक लोकांनी मानवता हाच खरा धर्म हे पटवून देण्याचा प्रयत्न केला. जर आपल्याला वाटत असेल कि जगामध्ये होणारी युध्द जर थांबावी आणि आणि संपूर्ण जगामध्ये सुख, शांती आणि समृद्धी नांदावी असे वाटत असेल तर जगामध्ये मानवता हाच खरा धर्म या बद्दल लोकांना महत्व पटवून दिले पाहिजे. अश्या प्रकारे मानवाने जर मानवता जपली तर मानवाचा जन्म सार्थक ठरेल आणि जग शांततेत आणि सुरळीत चालेल.

आम्ही दिलेल्या manavta hach khara dharma essay in marathi माहितीमध्ये काही चुकीचे आढळल्यास आपण तत्काळ आम्हाला comment box आणि email लिहून कळवावे तुम्ही दिलेली माहिती योग्य असल्यास आम्ही त्यामध्ये नक्की बदल करू.

मित्रानो तुमच्याकडे जर मानवता हाच खरा धर्म निबंध मराठी बद्दल अधिक माहिती असेल तर आम्हाला कंमेंट बॉक्स मध्ये कळवा आम्ही ते या Manavta Hach Khara Dharma Nibandh in Marathi या article मध्ये upadate करू, मित्रांनो हि Manavta Hach Khara Dharma Marathi Nibandh माहिती जर तुम्हाला आवडली असेल तर तुमच्या मित्र मंडळींमध्ये Share करायला विसरू नका धन्यवाद अधिक माहितीसाठी भेट द्या : इनमराठी.नेट

Share this:

Leave a comment उत्तर रद्द करा..

पुढील वेळेच्या माझ्या टिप्पणी साठी माझे नाव, ईमेल आणि संकेतस्थळ ह्या ब्राउझरमध्ये जतन करा.

Notify me of follow-up comments by email.

Notify me of new posts by email.

नागरिकशास्र

नागरिकशास्त्र : प्राचीन ग्रीक व रोमन संस्कृतींत नगरराज्ये अस्तित्वात होती. या नगरराज्यांच्या कारभारात भाग घेणाऱ्यांस ‘नागरिक’ ही संज्ञा होती. आज राज्याची भौगोलिक व्याप्ती बरीच वाढली आहे परंतु नागरिक या संज्ञेचा मूळ अर्थ तसाच राहिला आहे. तेव्हा स्थूलमानाने नागरिकाचे राज्याशी व एकंदर समाजाशी असलेल्या संबंधांचा अभ्यास करणारे शास्त्र म्हणजे नागरिकशास्त्र होय.

मनुष्य हा स्वभावतःच समाजप्रिय प्राणी आहे. समाजात राहिल्याशिवाय त्याच्या जीवनास पूर्णत्व प्राप्त होत नाही. कुटुंबात तसेच धार्मिक, व्यावसायिक, राजकीय व सांस्कृतिक संस्थांत सहभागी होऊन तो स्वतःचा व पर्यायाने समाजाचा विकास साधू पाहतो. समाजात राहून स्वतःची व त्या त्या समूहाची उन्नती करण्यासाठी काही गुणांची जोपासना करणे आवश्यक आहे. ज्या राज्यात लोकांनी राज्यकारभारात स्वेच्छेने सहभागी व्हावे असे अपेक्षित आहे, तेथे तर अशा गुणांची वाढ करणे अत्यावश्यकच ठरते. राष्ट्राभिमान, कायद्याविषयी आदर, न्याय्य व्यवहार, सहिष्णुता, व्यक्तींच्या परस्परावलंबित्वाची जाणीव इ. गुण उदाहरणादाखल म्हणून सांगता येतील. असे गुण भावी नागरिकांच्या अंगी बाणावेत म्हणून अनेक देशांत शिक्षणक्रमाचा एक भाग म्हणून नागरिकशास्त्र हा विषय शिकविला जातो. या औपचारिक शिक्षणाशिवाय कुटुंब आणि इतर सामाजिक संस्था निरनिराळ्या मार्गांनी प्रत्यही संस्कार करून ही जीवनमूल्ये नवीन  पिढीत रुजवीत असतात.

ज्या प्रमाणात राज्यकारभारातील व समाजजीवनातील व्यक्तीच्या सहभागाचे क्षेत्र मोठे, त्या प्रमाणात अर्थातच नागरिकशास्त्राची व्याप्ती मोठी असणे स्वाभाविक आहे. विसाव्या शतकात जसजशी सहभागाच्या तत्त्वावर लोकशाहीची रचना होऊ लागली, तसे या शास्त्राचे महत्त्व वाढू लागले आणि शालेय शिक्षणाचा ते एक अनिवार्य भाग बनून राहिले. पहिल्या महायुद्धानंतर राज्य-संकल्पनेत व राज्याच्या कार्यक्षेत्रात फार मोठा बदल घडून आला. राज्य हे लोकानुवर्ती बनू लागले. केवळ जीवित आणि वित्त यांच्या संरक्षणापुरते त्याचे क्षेत्र मर्यादित न राहता जनतेच्या योगक्षेमाची जबाबदारी राज्यावर पडू लागली. जनसंपर्काच्या साधनांत क्रांतिकारक बदल घडून आले. समाज हा अधिकाधिक नागरी, औद्योगिक बनू लागला. या संदर्भात समाजाच्या नियंत्रणव्यवस्थेचा नव्याने विचार करणे भाग पडले. आधुनिक समाजात व्यक्ती व व्यक्तिसमूह ज्या पद्धतीने साध्य व साधन यांविषयी एकमेकांशी तडजोड करतात, निर्णय घेतात, त्या प्रक्रियेचा नागरिकशास्त्र या विषयात समावेश झाला.

नागरिकशास्त्राची व्याप्ती एवढी मोठी मानल्यावर अर्थातच ज्या ज्या संस्थांशी व्यक्तीचा तिच्या सामाजिक जीवनात नागरिक म्हणून संबंध येतो, त्यांचा अभ्यास करणे क्रमप्राप्त  आहे. कुटुंबापासून ते तहत संयुक्त राष्ट्रांपर्यंत (सामाजिक संस्था, नागरिकांचे हक्क व कर्तव्य, राज्य, शासन प्रकार, व्यक्तिसमष्टी संबंध, संयुक्त राष्ट्रे इ.) सर्वांचा त्यात अंतर्भाव होतो. व्यक्तीच्या या सर्व संस्थांविषयी असलेल्या निष्ठांत राज्य हे सुसंगती निर्माण करते, म्हणून राज्यसंस्थेच्या अभ्यासास नागरिकशास्त्रात आगळे महत्त्व आहे. अर्थात यासाठी औपचारिक संविधानाच्या रूपाने प्रकट होणारी शासनप्रक्रिया अभ्यासणे पुरेसे होणार नाही. ज्या सामाजिक, आर्थिक व सांस्कृतिक वातावरणाच्या संदर्भात शासन व शासित वावरतात व ज्या शक्तींच्या आंतरक्रियेतून समाजजीवनात बदल घडून येतात, त्यांचाही अभ्यास करणे आवश्यक ठरते कारण त्यातूनच स्वातंत्र्य, समता, न्याय इ. मूल्यांना रूप व अर्थ प्राप्त होतो. शासनाच्या वास्तवातील मर्यादा त्यातून स्पष्ट होतात.

नागरिकांचे हक्क व कर्तव्ये हा नागरिकशास्त्राच्या अभ्यासाचा एक महत्त्वाचा विषय होय. नागरी हक्कांमुळे प्राप्त होणाऱ्या स्वातंत्र्यातच स्वेच्छेनुसार व्यक्तिमत्त्वाचा पूर्ण विकास घडून येऊ शकतो. अशा विकसित व्यक्तिजीवनातूनच समृद्ध संस्कृती निर्माण होते. यांतील काही हक्क शासनमान्य असतात. प्रत्येक राज्याचा दर्जा हा त्यातील शासनमान्य हक्कांवरून व ते हक्क किती जणांना उपलब्ध आहेत, यांवरून ठरविता येऊ शकतो. भारतीय संविधानात अशा मूलभूत हक्कांचा समावेश करण्यात आलेला आहे. प्रत्येक नागरिकास काही कर्तव्यांचेही पालन करावे लागते. आदर्श नागरिक हा जसा आपल्या हक्कांविषयी जागृत असतो, तसा तो कर्तव्यपालनातही कसूर करीत नाही. त्याच्या जीवनात राष्ट्रहितास अग्रक्रम असतो.

ग्रीक तत्त्ववेत्ता ॲरिस्टॉटल याने शासक आणि शासित या दोन्ही भूमिका सांभाळणाऱ्यास ‘नागरिक’ म्हटले आहे. आज्ञा करणे व आज्ञापालन करणे या दोन्हींचा त्यास अभ्यास असावा. आधुनिक लोकशाहीवादी समाज व तेथील नागरिकशास्त्र मात्र अधिक गुंतागुंतीचे झाले आहे कारण आज आदर्श नागरिकाने आज्ञाधारकतेबरोबर चिकित्सक वृत्ती जोपासावी, राजनिष्ठेबरोबर बुद्धिनिष्ठेवर भर द्यावा, उत्तम साध्याप्रमाणे साधनशुचिताही महत्त्वाची मानावी, सत्यान्वेषणाबरोबरच त्याबद्दल इतरांच्या कल्पनांचा आदर करण्यास शिकावे, अशी अपेक्षा असते. जेथे अशी नागरी वृत्ती वृद्धिंगत होत नाही, तेथे लोकशाही राज्यव्यवस्था फार काळ टिकून राहणे कठीण आहे.

मोरखंडीकर, रा. शा.

आपल्या मित्रपरिवारात शेअर करा..

You might also like, उन्हाळे लागणे, पॅरा – अँमिनो सॅलिसिलिक अम्ल, स्टाइनमेट्स, चार्ल्स प्रोटिअस.

मानवता हाच खरा धर्म मराठी निबंध | Manavta Hach Khara Dharma Nibandh in Marathi | MarathiGyaan

मानवता हाच खरा धर्म मराठी निबंध | manavta hach khara dharma nibandh in marathi .

या आर्टिकल मध्ये तुमच्या साठी आणला आहे मानवता हाच खरा धर्म मराठी निबंध (manavta hach khara dharma nibandh in marathi) . आशा करतो तुम्हाला नक्की आवडेल.

मानवता हाच खरा धर्म मराठी निबंध

'सारी माणसे ही एकाच ईश्वराची लेकरे आहेत,' असे आपल्या थोर साधुसंतांनी सांगितले आहे. पण तरीही आपण सतत आपापसांत झगडत असतो. माणसांमधील या संघर्षाला कधी धर्म कारणीभूत ठरत असतो, तर कधी धन; कधी जात, तर कधी भाषा. आपल्यातील काही लोकांना कमी दर्जाचे मानून स्वार्थी धर्ममार्तंडांनी त्यांना हजारो वर्षे आपल्यापासून दूर ठेवले. त्यांची सावलीदेखील अपवित्र, अपशकुनी मानली. त्यांना गावकुसाबाहेर ठेवले. ज्यांच्यावर अन्याय होतो तीदेखील माणसेच आणि अन्याय करणारीही माणसेच ! केवढा हा दैवदुर्विलास ! 

ज्या थोर महात्म्यांनी हे विदारक सत्य जाणले , त्यांनी विषमतेची ही दरी बुजवण्याचा अथक प्रयत्न केला. त्यासाठी त्यांनी सर्वांना मानवधर्माची साद घातली. संत ज्ञानेश्‍वरांच्या काळी चातुर्वर्ण्याचे स्तोम माजले होते. स्वार्थी माणसांनी आपल्याभोवती रूढीचे अडथळे उभारले होते. संत ज्ञानदेवांनी ते अडथळे दूर केले. सर्व जातीजमातींच्या लोकांना त्यांनी पंढरीच्या वारीत सामील करून घेतले. 

संत ज्ञानेश्वरांचे हे कार्य संत एकनाथांनी पुढे चालू ठेवले. रखरखीत वाळवंटात उन्हाचे चटके असह्य होऊन रडणाऱ्या बाळाला जातिपातीचा विचार न करता त्यांनी उचलून प्रेमभराने उराशी कवटाळले. वडिलांच्या श्रादधाला त्यांनी हरिजनांना स्वतःच्या पंक्तीला बसवून जेवू घातले आणि त्यांच्या आग्रहाखातर नाथ त्यांच्याकडे जाऊन जेवलेही. माणसाने माणसामाणसांत भेद करणे योग्य नाही, हे त्यांनी स्वतःच्या आचरणाने दाखवून दिले.

आजही हजारो आदिवासींना वेठबिगाराचे जीवन जगावे लागते. त्यांना गुरांहूनही अधिक राबवून घेतले जाते. त्यांचे श्रम कवडीमोलाने विकत घेतले जातात. त्यांच्या स्त्रियांच्या शीलाची बूज राखली जात नाही. माणसे माणसांना गलामाप्रमाणे वागवतात. अशा तर्‍हेची आसुरी वागणूक अनेक देशांतून आजही आढळते. कुठे काळा-गोरा, कुठे स्पृश्य-अस्पृश्य अशा वेगवेगळ्या रूपांत ती आढळते. म्हणूनच साऱ्या जगात एकाच धर्माचे पालन व्हायला हवे व तो धर्म म्हणजे ' मानवताधर्म' होय.

आजच्या या विज्ञानयुगात हळूहळू का होईना, मानवताधर्माची पुनश्च चाहूल लागत आहे. गात्रदान, नेत्रदान, रक्‍तदान, मूत्रपिंडदान इत्यादी दानप्रकारांतून ही चाहूल व्यक्‍त होते. कुष्ठरोगी व अपंग यांच्याविषयी आज सर्वत्र दिसणारी ममत्वाची भावना ही देखील मानवताधर्माची द्योतक म्हणावी लागेल. या विज्ञानयुगात माणसाने 'हे विश्‍वचि माझे घर' ही भावना हृदयात सतत जोपासली पाहिजे. मग सर्वत्र मानवधर्माची दिव्य पताका डौलाने फडकताना दिसेल. 

तुम्हाला हा मानवता वर चा निबंध (manavta haach khara dharm)  कसा वाटलं आम्हाला सांगा आणि या आर्टिकल ला आपल्या मित्रां सोबत share करा.

Read  

आजचा आदर्श विद्यार्थी मराठी निबंध

झाडाची आत्मकथा निबंध मराठी

माझी आई निबंध मराठी मधे

माझे बालपण निबंध

You might like

माझा एक स्वरलिखित निबंध तुमच्या मार्फत प्रसिद्ध कराल का ? कृपया मला कळवावे . वरील निबंध हा उत्तम लिखाणाचे उदाहरण आहे , धन्यवाद .

apla nibandh [email protected] var send kara.

Post a Comment

Contact form.

IndCareer Schools

School Admissions & Notices

Maharashtra Board Solutions for Class 10- Marathi Aksharbharati (Part- 4): Chapter 15- खरा नागरिक

Share this:

• Click to share on Twitter (Opens in new window)
• Click to share on Facebook (Opens in new window)
• Click to share on LinkedIn (Opens in new window)
• Click to share on WhatsApp (Opens in new window)
• Click to share on Telegram (Opens in new window)

Class 10: Marathi Aksharbharati Chapter 15 solutions. Complete Class 10 Marathi Aksharbharati Chapter 15 Notes.

• 1 Maharashtra Board Solutions for Class 10- Marathi Aksharbharati (Part- 4): Chapter 15- खरा नागरिक
• 2 Download PDF
• 3 Chapterwise Maharashtra Board Solutions Class 10 Marathi Aksharbharati :
• 5 About Maharashtra State Board (MSBSHSE)
• 6 Read More
• 7.1 Related

Maharashtra Board 10th Marathi Aksharbharati Chapter 15, Class 10 Marathi Aksharbharati Chapter 15 solutions

प्रश्न 4. खालील शब्दांना पाठात आलेले विरुद्धार्थी शब्द शोधून लिहा.

(१) अप्रामाणिक x (२) बेसावध x (३) हळूहळू x (४) पास x उत्तर: (i) प्रामाणिक (ii) सावध (iii) चटकन, भरभर (iv) नापास

प्रश्न 5. निरंजनचे खालील गुण दर्शवणारी कृती किंवा विचार व्यक्त करणारी वाक्ये शोधा.

(i) स्वप्नाळू – (ii) तार्किक विचार करणारा – (ii) संवेदनशील – उत्तर: (i) स्वप्नाळू – कोकण गाडी बद्दल वाटले की ही कोकण गाडी किती छान दिसते; पण दिसते न दिसते लगेच बोगद्यात शिरते काय मजा येत असेल नाही गाडीतून जायला? आपण ही मोठं झाल्यावर गाडीतून फिरू या विचाराने तो हुरळून गेला.

(ii) तार्किक विचार – त्याचं लक्ष डाव्या बाजूस रूळाखाली करणारा पडलेल्या भल्या मोठ्या भगदाडाकडे गेले. हे छिद्र कसलं? रोज नसतं असं. प्रवाशांनी भरलेली ९.५० ची गाडी येईल तर भयंकर अपघात होईल. हा त्याने तर्कपूर्ण विचार केला.

(iii) संवेदनशील – भीषण अपघात टळण्याची बातमी वर्तमानपत्रात फोटोसह छापून आली होती. घरी मोठमोठी माणसे आली होती. खुद्द जिल्हाधिकारी आले. शाळेचे मुख्याध्यापक आणि भडसावळे गुरूजीही आले. निरंजनने धावत येऊन गुरूजींचे पाय धारले. रडत रडत तो म्हणाला, गुरूजी, मी नापास होणार माझा कालचा नागरिकशास्त्राचा पेपर बुडाला.

प्रश्न 6. स्वमत.

(अ) ‘निरंजनच खरा नागरिक’ हे तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा. उत्तरः निरंजन कष्टाळू व प्रामाणिक मुलगा होता. घरची, गोठ्यातली कामे करून अभ्यासातही हुशार होता. नागरिकशास्त्राच्या पेपरच्या दिवशी सकाळपासून अभ्यास करून तो वाराने जेवायला म्हणून देशमुखांकडे जात होता; पण पुलावर त्याने अघटितच पाहिले. कुणीतरी पुलाचे काँक्रीट फोडून रेल्वेचे रूळ वेडेवाकडे करून ठेवले होते. घातपात करण्याचा कट त्याच्या लक्षात आला. तो सावध झाला. गाडी येण्यापूर्वीच त्याने स्टेशनाकडे धाव घेतली. प्रसंग व धोका समजावून सांगितला. पंचनामा करण्यासाठी अधिकारी हजर झाले. संभाव्य धोका निरंजनामुळे टळला. केवळ पुस्तकी ज्ञान मिळवून गुण मिळवणे एवढेच मर्यादित ध्येय न ठेवता स्वार्थ बाजूस सारून त्याने सर्वांचा जीव वाचविला. खऱ्या नागरिकाचे कर्तव्य त्याने निभावले होते.

(आ) तुम्हाला अभिप्रेत असलेली आदर्श विदयार्थ्याची गुणवैशिष्ट्ये लिहा. उत्तरः विद्यार्थी अनेक गुणांनी युक्त असेल तर त्याला आदर्श विद्यार्थी म्हणवला जातो. सर्वप्रथम अभ्यास, नीटनेटके अक्षर, लेखन कौशल्य अंगी असले पाहिजे. शिस्त, समयपालन, नम्रपणा याला प्राधान्य देणेही तितकेच गरजेचे आहे. अंगच्या गुणांमध्ये अभिमानी न होता विनयशील व मोठ्यांचा आदर राखणारा विद्यार्थी खरा आदर्श विदयार्थी असतो. समयसूचकता, धारिष्ट्य, दुसऱ्यांना मदत हे गुण जीवनात फार महत्त्वाचे असतात. अशा गुणांनी युक्त विद्यार्थी सर्वप्रिय होतो.

(इ) तुम्हांला निरंजनशी मैत्री करायला आवडण्याची वा न आवडण्याची कारणे स्पष्ट करा. उत्तरः निरंजनला आईवडील नाहीत, त्याच्या मनातील हा सल काढून टाकण्यासाठी त्याला चांगल्या मित्राची गरज आहे. म्हणून मला निरंजनचा मित्र व्हायला आवडेल. त्याची आर्थिक परिस्थितीही कमकुवत असल्यामुळे जेवणाच्या व शिक्षणाच्या खर्चासाठी मी त्याला काही मदत करू शकतो. याचबरोबर निरंजन हा निस्वार्थी, प्रसंगावधान असलेला, हुशार, मेहनती मुलगा आहे. त्यामुळे या सर्वगुणसंपन्न निरंजनशी मैत्री करायला मला आवडेल.

प्रश्न १. पुढील उताऱ्याच्या आधारे दिलेल्या सूचनेनुसार कृती करा.

कृती १: आकलन कृती

प्रश्न 2. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा.

(i) कोणता विषय जरा अवघडच असतो? उत्तरः नागरिकशास्त्र हा विषय जरा अवघडच असतो.

(ii) मामाने निरंजनला कोठे आणून सोडले? उत्तर: मामाने निरंजनला चिपळूणला मावशीकडे आणून सोडले

(iii) मावशीचे घर कोठे होते? उत्तर: चिपळूण शहरालगतच्या उपनगरात गावापासून दूर डोंगराच्या पायथ्याशी मावशीचे घर होते.

(३) कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा. (i) ………………………… टवटवीत आणि प्रसन्न वातावरणात अभ्यास खूप छान होतो. (सकाळच्या, दुपारच्या, थंडीच्या, रात्रीच्या) (ii) ………………………… गुरुजींचा सल्ला त्याला मोलाचा वाटे. (भोसले, फाटक, भडसावळे, देशमुख) (iii) गुरुजींचंही ………………………… खूप प्रेम होतं. (सदानंदवर, निरंजनवर, अतुलवर, सचिनवर) उत्तर: (i) सकाळच्या (ii) भडसावळे (iii) निरंजनवर

कृती २ : आकलन कृती

प्रश्न 1. योग्य पर्याय निवडा. (i) निरंजन भल्या पहाटेस उठून अभ्यासाला बसला, कारण (i) त्याला झोप येत नव्हती. (ii) अभ्यास पूर्ण झाला नव्हता. (iii) पहाटे उठायला त्याला आवडत असे. (iv) त्याचा शेवटचा नागरिकशास्त्राचा पेपर होता. उत्तर: निरंजन भल्या पहाटेस उठून अभ्यासाला बसला कारण त्याचा शेवटचा नागरिकशास्त्राचा पेपर होता.

प्रश्न 2. ‘मुंबईला’ हे उत्तर येईल असा प्रश्न तयार करा. उत्तरः मामा कोठे निघून गेला?

प्रश्न 3. सहसंबंध लिहा. रेडिओ : भक्तिगीत :: पक्षी : ………………………… उत्तरः सुमधुर संगीत

कृती ३ : स्वमत

प्रश्न 1. ‘अभ्यासासाठी पहाटेचे वातावरण पोषक असते’ यावर तुमचे विचार मांडा. उत्तरः ‘लवकर निजे, लवकर उठे त्यास उत्तम आरोग्य लाभे’ या वचनानुसार राहाणाऱ्यांना आरोग्यप्राप्ती होतेच व आयुष्यात यशप्राप्तीही होते. लवकर उठल्याने पहाटेच्या वेळेचा सदुपयोग करता येतो. पहाटे अभ्यासही छान होतो. केलेला अभ्यास लक्षात राहातो. पहाटे गोंगाट, कलकलाट नसल्याने चित्त एकाग्र होते. पुरेशी झोप झाल्याने शरीर व मन दोन्हीही प्रफुल्लित असतात. हवेत सुखद गारवा असतो. पक्ष्यांचा किलबिलाट असतो. पहाटेची भूपाळी, जात्यावरच्या ओव्या किंवा रेडिओवरची मधुर सनई मन प्रसन्न करते. शांततेत पाठांतर होते. मनन व चिंतन होते. पहाटे कामांची लगबग नसते, वाहनांची ये-जा नसते म्हणून मन स्थिर होण्यास वेळ लागत नाही. एकाग्र मनाने अभ्यास करता येतो.

प्रश्न २. पुढील उताऱ्याच्या आधारे दिलेल्या सूचनेनुसार कृती करा. कृती १ : आकलन कृती

प्रश्न 2. एका वाक्यात उत्तरे लिहा.

(i) निरंजन दुपारी कोठे जेवायला जायचा? उत्तरः दररोज एकाच्या घरी दुपारी निरंजन पाहुणा म्हणून जेवायला जायचा.

(ii) निरंजन कोणाच्या घरी काम करायचा? उत्तरः निरंजन मावशीच्या घरी काम करायचा.

(iii) परीक्षा किती वाजता सुरू होणार होती? उत्तरः परीक्षा साडेदहा वाजता सुरू होणार होती.

प्रश्न 3. कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा.

(i) ………………………… परिस्थिती यथातथाच असल्याने निरंजन वार लावून जेवायचा. (काकांची, मावशीची, मामाची, आत्याची) (ii) गुरुजींवर श्रद्धा ठेवायची आणि परीक्षेत ………………………… नंबर पटकवायचा. (दुसरा, पहिला, तीसरा, चौथा) (iii) साडेदहाची परीक्षा. त्याआधी ………………………… जायचं होतं. (देशमुखांकडे, थोरातांकडे, भडसावळे गुरुजींकडे, मावशीकडे) उत्तर: (i) मावशीची (ii) पहिला (iii) देशमुखांकडे

प्रश्न 1. योग्य पर्याय निवडा. भडसावळे गुरुजींनी निरंजनला येथे वार लावून दिले. (i) स्वत:च्या घरी (ii) थोरामोठ्यांच्या घरी (iii) मुख्याध्यापकांकडे (iv) मावशीकडे उत्तरः (ii) थोरामोठ्यांच्या घरी

प्रश्न 2. सकारण लिहा.

(i) निरंजन आज मनोमन खूश होता कारण ………………………… (ii) निरंजन वार लावून जेवायचा कारण ………………………… उत्तर: (i) आधीचे पेपर्स चांगले गेले होते. (ii) मावशीची परिस्थिती यथातथाच होती.

प्रश्न 3. ‘गुरुजींवर’ हे उत्तर येईल असा प्रश्न तयार करा. उत्तर: निरंजन कोणावर श्रद्धा ठेवायचा?

प्रश्न 4. चूक की बरोबर लिहा.

(i) निरंजन मावशीच्या घरी प्रामाणिकपणे काम करायचा. (ii) गुरुजींचं वाक्य लक्षात ठेवून निरंजन खेळायला जायचा. उत्तर: (i) बरोबर (ii) चूक

प्रश्न 1. गरीब विद्यार्थी मित्राला तुम्ही केलेली मदत स्पष्ट करा. उत्तरः अक्षय हा माझ्या बालपणापासूनचा मित्र. घरची परिस्थिती यथातथाच असून तो नेटाने शिकत आहे. दिवसभर स्वत: मोलमजूरी करून तो रात्रशाळेत शिकतो. माझी आई प्रत्येक सणवाराला त्याला जेवायला बोलावते. गोडधोड खाऊ घालते.

माझ्यासारखे त्याला कपडेही घेऊन देते. माझे वडील त्याची वर्षभराची फी भरतात. मी ही जमेल तेवढी त्याला अभ्यासात मदत करतो. त्याचे वडील वाहनचालक आहेत. माझे वडील त्यांनाच गाडी चालवण्यासाठी बोलावून पगार देतात.

प्रश्न ३. पुढील उताऱ्याच्या आधारे दिलेल्या सूचनेनुसार कृती करा. कृती १ : आकलन कृती

प्रश्न 1. आकृतिबंध पूर्ण करा.

(i) शेवटची गाडी केव्हां जाते? उत्तरः रात्री दोन वाजता शेवटची गाडी जाते.

(ii) निरंजनला कशाचा राग येई? उत्तर: लोकांच्या बेफिकीर प्रवृत्तीचा राग येई.

(iii) निरंजनचे लक्ष कुठे गेले? उत्तरः डाव्या बाजूस रुळाखाली पडलेल्या मोठ्या भगदाडाकडे निरंजनचे लक्ष गेले.

(iv) निरंजनाच्या काय ध्यानी आले? उत्तरः कुणीतरी काँक्रिट फोडून रेल्वेचे रुळ वेडेवाकडे करून ठेवल्याचे निरंजनच्या ध्यानी आले.

प्रश्न 3. उत्तरे लिहा.

(i) गावाबाहेर डोंगरपायथ्याशी घर होते + निरंजनच्या मावशीचे

(ii) निरंजनला भयंकर राग येई + लोकांच्या बेफिकीर प्रवृत्तीचा

प्रश्न 4. कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा. (i) आता ………………………… आल्याने रेल्वेचा छान पूल नदीवर आला. (मध्य रेल्वे, पश्चिम रेल्वे, कोकण रेल्वे, हार्बर रेल्वे) (ii) या ………………………… जाणं-येणं सोपं झालं होतं. (मार्गामुळं, रस्त्यामुळं, वाटेमुळं, पुलामुळं) उत्तर: (i) कोकण रेल्वे (ii) पुलामुळं

प्रश्न 5. उताऱ्यानुसार वाक्यांचा क्रम लावा.

(i) रात्री दोन वाजता शेवटची गाडी इथून जाते. (ii) प्रवाशांनी भरलेली नऊ पन्नासची गाडी येईल (iii) धाडधाड् आवाज करत दिमाखात पुलावरून जाईल (iv) निरंजनला आश्चर्य वाटलं. उत्तर: (i) धाधाड् आवाज करत दिमाखात पुलावरून जाईल. (ii) निरंजनला आश्चर्य वाटलं. (iii) रात्री दोन वाजता शेवटची गाडी इथून जाते. (iv) प्रवाशांनी भरलेली नऊ पन्नासची गाडी येईल.

प्रश्न 1. खालील घटनांचे परिणाम लिहा.

घटना – परिणाम (i) आता नऊ पन्नासची गाडी येईल. – धाडधाड् आवाज करत दिमाखात पुलावरून जाईल. (ii) जर दगड बाजूला ठेवायचे विसरलात. – तर दुसरा ठेचकाळून  जीवाला मुकेल.

प्रश्न 2. सकारण लिहा – पूर्वीसारखे या नदीच्या पाण्यात उतरून चालत चालत नदी पार करावी लागत नाही कारण – उत्तरः आता कोकण रेल्वे आल्याने रेल्वेचा छान पूल नदीवर आला.

प्रश्न 3. योग्य पर्याय निवडून विधान पूर्ण करा. निरंजनला लोकांच्याया बेफिकीर प्रवृत्तीचा. ………………………… (i) भयंकर संताप येई. (ii) भयंकर राग येई. (iii) भयंकर चिड येई. (iv) भयंकर आपुलकी वाटे. उत्तर: निरंजनला लोकांच्या या बेफिकीर प्रवृत्तीचा भयंकर राग येई.

प्रश्न 5. चूक की बरोबर ते लिहा. (i) रात्री पाच वाजता शेवटची गाडी जाते. (ii) कोकण रेल्वे आल्याने रेल्वेचा छान पूल नदीवर आला. उत्तर: (i) चूक (ii) बरोबर

तुमच्या खबरदारीने भावी धोका टळला असा प्रसंग तुमच्या शब्दात मांडा. उत्तरः आम्ही सर्व मुले मे महिन्याच्या सुट्टीत हिमाचलप्रदेशाच्या डोंगरात गिर्यारोहणासाठी गेलो होतो. नदीवरचा पूल ओलांडायचा होता. २५ जणांचा चमू घेऊन जाण्याची जबाबदारी माझ्यावर होती. निसर्ग सौंदर्य न्याहाळत सर्वजण पुलावरून जात असताना माझे लक्ष पुलाच्या पुढच्या टोकाकडे गेले. दोरखंडांनी बांधलेल्या पुलाचे एक दोरखंडी टोक तुटून गेले होते. प्रसंगावधान राखून मी सर्व मुलांना मागे जाण्याचे आदेश दिले. दुसऱ्या बाजूने उतरून गावकऱ्यांना सूचित केले. पूल ताबडतोब वापरण्यासाठी बंद करण्यात आला व मोठी मनुष्यहानी टळली.

प्रश्न ४. खालील उताऱ्याच्या आधारे पुढील सूचनेनुसार कृती करा: कृती १: आकलन कृती

(i) निरंजनने धावतच कोणाला गाठले? उत्तर: निरंजनने धावतच स्टेशनमास्तरांना गाठलं.

(ii) निरंजनने स्टेशनमास्तरांना काय सांगितले? उत्तर: निरंजनने स्टेशनमास्तरांना पुलावरच्या खराब झालेल्या रूळांबद्दल सांगितले.

(iii) निरंजनने कोणती आर्जवं केली? उत्तर: निरंजनने आर्जवं केली की, निदान जागा पाहून आल्याशिवाय तरी गाडी सोडू नका.

प्रश्न 3. कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा. (i) ………………………… इथून खूप दूर होतं. (गाव, स्टेशन, शहर, वाडी) (ii) ………………………… किलोमीटर तिथपर्यंत सांगायला जायचं तर परीक्षा बुडणार होती. (पाच-सहा, दोन-तीन, तीन-चार, सहा-सात) उत्तर: (i) स्टेशन (ii) तीन-चार.

प्रश्न 1. खालील घटनांचे परिणाम लिहा. घटना – परिणाम परीक्षा बुडाली की – नापास

प्रश्न 2. घटनाक्रम लिहा.

(i) निरंजनने नेमकी जागा दाखवली. (ii) निरंजनने स्टेशनच्या दिशेने धाव घेतली. (iii) स्टेशनमास्तरांनी गाडी थांबवण्याचा आदेश दिला. (iv) निरंजन एकदम सावध झाला. उत्तर: (i) निरंजन एकदम सावध झाला. (ii) निरंजनने स्टेशनच्या दिशेने धाव घेतली. (iii) निरंजनने नेमकी जागा दाखवली. (iv) स्टेशनमास्तरांनी गाडी थांबवण्याचा आदेश दिला.

प्रश्न 3. योग्य पर्याय निवडून वाक्य पूर्ण करा.

(i) निरंजनने क्षणभर विचार केला आणि (अ) स्टेशनच्या दिशेने धाव घेतली. (ब) घटनास्थळी पोहचला. (क) गाववाल्यांना बोलवायला गेला. (ड) शाळेत निघून गेला. उत्तर: निरंजनने क्षणभर विचार केला आणि स्टेशनच्या दिशेने धाव घेतली.

(ii) ………………………… लगेचच गाडी दीर्घकाळ थांबवण्याचा आदेश दिला आणि ते या घटनेचा पंचनामा करायला लागले. (अ) जिल्हाधिकाऱ्याने (ब) पोलीसांनी (क) शिक्षकांनी (ड) स्टेशनमास्तरांनी उत्तर: स्टेशनमास्तरांनी लगेचच गाडी दीर्घकाळ थांबवण्याचा आदेश दिला आणि ते या घटनेचा पंचनामा करायला लागले.

प्रश्न 4. चूक की बरोबर ते लिहा. (i) निरंजन स्टेशनात शिरला तेव्हा नऊ पन्नासची गाडी नुकतीच आली होती. (ii) निरंजनचे रेल्वेने फिरायचे स्वप्न पूर्ण होणार होते. उत्तर: (i) बरोबर (ii) चूक

प्रश्न 1. ‘भावनेपेक्षा कृती श्रेष्ठ’ या विचारांवर स्वमत प्रकट करा. उत्तरः आपल्याला मनात काय वाटते यापेक्षा जे वाटते ते विधायक काम प्रत्यक्ष केले पाहिजे. गरिबांना मदत करावीशी वाटते. अंधांना सहारा दयावासा वाटतो; ही भावना जपणे ठिक आहे पण प्रत्यक्ष कृती करणे त्यापेक्षा श्रेष्ठ आहे. आईला, आजीला, कामात मदत करणे, आजोबांची पिशवी उचलणे, बागकाम करून झाडांना पाणी घालणे इ. कितीतरी लहानमोठी कामे करण्यासारखी असतात, ती केली की मनाला समाधान मिळते म्हणून नुसतीच भावना मनात बाळगून अर्थ नाही तर कृती करणे महत्वाचे आहे. भावनेपेक्षा कृती केव्हाही श्रेष्ठच!

प्रश्न ५. पुढील उताऱ्याच्या आधारे दिलेल्या सूचनेनुसार कृती करा. कृती १: आकलन कृती

प्रश्न 2. उत्तरे लिहा. (i) अपघाताची पहिली खबर देणारा – निरंजन (ii) निरंजनचा फोटो काढणारे – वार्ताहर

प्रश्न 3. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा. (i) निरंजनने धावत पुढे जाऊन कोणाचे पाय धरले? उत्तर: निरंजनने धावत पुढे जाऊन भडसावळे गुरुजींचे पाय धरले.

(ii) निरंजनला सरकारी वसतिगृहात प्रवेश क्यायचं असे कोणी ठरवलं? उत्तर: निरंजनला सरकारी वसतिगृहात प्रवेश दयायचं असे जिल्हाधिकाऱ्यांनी ठरवलं.

प्रश्न 4. कंसातील योग्य शब्द वापरून रिकाम्या जागा भरा. (i) निरंजनचा ………………………… पेपर चुकला होता. (भूगोलाचा, गणिताचा, नागरिकशास्त्राचा, मराठीचा) (ii) हे बघ, शाळेचे सगळे ………………………… आलेत. (शिक्षक, विदयार्थी, अधिकारी, कर्मचारी) उत्तर: (i) नागरिकशास्त्राचा (ii) अधिकारी

प्रश्न 3. सकारण लिहा.

(i) निरंजनचे कौतुक झाले कारण – उत्तर: रेल्वेचा मोठा अपघात त्याच्या चाणाक्षपणामुळे टळला होता.

(i) निरंजनला वया पुस्तकांच्या खर्चासाठी शिष्यवृत्ती मिळणार नव्हती. (ii) गुरुजींनी निरंजनला हृदयाशी धरलं, तेव्हां साऱ्यांचेच डोळे पाणावले. उत्तर: (i) चूक (ii) बरोबर

स्वाध्याय कृती

निरंजनचे खालील गुण दर्शवणारी कृती किंवा विचार व्यक्त करणारी वाक्ये शोधा.

(i) ‘निरंजनच खरा नागरिक’ हे विधान तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा. उत्तरः निरंजन कष्टाळू व प्रामाणिक मुलगा होता. घरची, गोठ्यातली कामे करून अभ्यासातही हुशार होता. नागरिकशास्त्राच्या पेपरच्या दिवशी सकाळपासून अभ्यास करून तो वाराने जेवायला म्हणून देशमुखांकडे जात होता; पण पुलावर त्याने अघटितच पाहिले. कुणीतरी पुलाचे काँक्रीट फोडून रेल्वेचे रूळ वेडेवाकडे करून ठेवले होते. घातपात करण्याचा कट त्याच्या लक्षात आला. तो सावध झाला. गाडी येण्यापूर्वीच त्याने स्टेशनाकडे धाव घेतली. प्रसंग व धोका समजावून सांगितला. पंचनामा करण्यासाठी अधिकारी हजर झाले. संभाव्य धोका निरंजनामुळे टळला. केवळ पुस्तकी ज्ञान मिळवून गुण मिळवणे एवढेच मर्यादित ध्येय न ठेवता स्वार्थ बाजूस सारून त्याने सर्वांचा जीव वाचविला. खऱ्या नागरिकाचे कर्तव्य त्याने निभावले होते.

खरा नागरिक पाठपरिचय

‘खरा नागरिक’ हा पाठ लेखक ‘सुहास बारटक्के’ यांनी लिहिला आहे. या पाठात शालेय विषय केवळ अभ्यासायचे नसून आचरणात आणायचे असतात, हे ‘निरंजन’ या व्यक्तिरेखेतून स्पष्ट केले आहे.

“Khara Nagrik’ is written by Suhas Bartakke. He has beautifully expressed how school subjects are not simply to be studied, but are also meant for their application to daily activities. He spreads this message through a character named Niranjan.

खरा नागरिक शब्दार्थ

• सल्ला – उपदेश – (advice)
• चटकन – लगेच – (quickly)
• आल्हाददायक – सुखावह, सुखद – (pleasant)
• रीत – पद्धत – (trick)
• मोलाचे – उपयुक्त – (valuable)
• अपार – खूप – (a lot)
• श्रद्धा – विश्वास – (belief)
• लाडका – आवडता – (favourite)
• शेण – गाईचा मल – (cow dung)
• गोठा – गुरे बांधण्याची जागा – (cow shed)
• यथातथा – बेताचा – (below average)
• प्रगती – सुधारणा – (progress)
• उजळणी – मनन, चिंतन – (revision)
• बेफिकीर – निष्काळजी – (carelessness)
• जाणीवपूर्वक – मुद्दाम – (deliberately)
• प्रवृत्ती – मानसिकता – (attitude)
• दिमाख – ऐट – (pomp)
• बोगदा – डोंगराच्या पोटातून आरपार केलेला मार्ग – (a tunnel)
• भगदाड – जमिनीत, भिंतीत – (a large पडलेला खड्डा : uneven hole)
• क्षणभर – थोड्या वेळासाठी – (for a moment)
• घातपात – अपघात – (casualty)
• कट – कारस्थान – (plan)
• उपद्व्याप – कारभार – (fright work)
• किंकाळ्या – कर्कश आवाज – (cheerfulness)
• अपुरे – अपूर्ण – (incomplete)
• स्फोट – ब्लास्ट – (blast)
• आर्जव – विनंती – (request)
• तथ्य – अर्थ – (reason)
• नेमकी – योग्य – (appropriate)
• दीर्घकाळ – खूपवेळा – (a long time)
• पंचनामा – शहानिशा – (scrutiny)
• गांभीर्य – महत्त्व – (seriousness)
• चाणाक्ष – धूर्त, बुद्धिमान – (adroit)
• कौतुक – वाहवा, प्रशंसा – (appreciation)
• निराश – उदास – (disappointed)
• सवलती – सोयी – (facilities)
• रद्द – बाद – (to cancel)
• वार्ताहर – बातमीदार – (reporter)
• स्तुती – प्रशंसा – (appreciation)
• भीषण – भयंकर – (fierce, dire)
• जिल्हाधिकारी – (District Collector)
• खास बाब – विशिष्ट गोष्ट – (special case)
• वसतिगृह – छात्रालय – (hostel)

खरा नागरिक वाक्प्रचार

• मोलाचा वाटणे – महत्वाचा वाटणे, उपयुक्त वाटणे
• वार लावून जेवणे – अगोदर ठरवल्याप्रमाणे दररोज एकेकाच्या घरी जेवायला जाणे.
• जीवाला मुकणे – मृत्यू पावणे
• हुरळून जाणे – आनंदी होणे
• कानठळ्या बसणे – अती मोठ्या आवाजाचा त्रास होणे
• कानात घूमणे – वारंवार तेच ऐकू येणे
• ताब्यात देणे – हवाली करणे, सोपविणे
• हृदयाशी धरणे – प्रेमाने जवळ घेणे
• डोळे पाणावणे – आनंदाश्रू येणे
• यथातथा असणे – बेताचा असणे
• तथ्य वाटणे – अर्थ असणे
• मनोमन खूश होणे – मनात आनंद वाटणे

Download PDF

Maharashtra Board Solutions for Class 10- Marathi Aksharbharati (Part- 3): Chapter 15- खरा नागरिक

Download PDF : Maharashtra Board Solutions for Class 10- Marathi Aksharbharati (Part- 3): Chapter 15- खरा नागरिक PDF

Chapterwise Maharashtra Board Solutions Class 10 Marathi Aksharbharati :

• Chapter 1- तू बुद्धी दे
• Chapter 2.1- संतवाणी अंकिला मी दास तुझा-संत नामदेव
• Chapter 2.2- संतवाणी योगी सर्वकाळ सुखदाता-संत एकनाथ
• Chapter 3- शाल
• Chapter 4- उपास
• Chapter 4.1- मोठे होत असलेल्या मुलांनो…
• Chapter 5- दोन दिवस
• Chapter 6- चुडीवाला
• Chapter 7- फूटप्रिन्टस
• Chapter 8- ऊर्जाशक्तीचा जागर
• Chapter 8.1- जाता अस्ताला
• Chapter 9- औक्षण
• Chapter 10- रंग साहित्याचे
• Chapter 11- जंगल डायरी
• Chapter 12- रंग मजेचे रंग उदयाचे
• Chapter 12.1- जगणं कॅक्टसचं
• Chapter 13- हिरवंगार झाडासारखं
• Chapter 14- बीज पेरले गेले
• Chapter 15- खरा नागरिक
• Chapter 16- स्वप्न करू साकार
• Chapter 16.1- व्युत्पत्ती कोश

You can download the Maharashtra State Board Books from the eBalbharti official website, i.e. cart.ebalbharati.in or from this article.

Students can get the Maharashtra Books for primary, secondary, and senior secondary classes from here.  You can view or download the  Maharashtra State Board Books  from this page or from the official website for free of cost. Students can follow the detailed steps below to visit the official website and download the e-books for all subjects or a specific subject in different mediums. Step 1:  Visit the official website  ebalbharati.in Step 2:  On the top of the screen, select “Download PDF textbooks”  Step 3:  From the “Classes” section, select your class. Step 4:  From “Medium”, select the medium suitable to you. Step 5:  All Maharashtra board books for your class will now be displayed on the right side.  Step 6: Click on the “Download” option to download the PDF book.

As of now, the MSCERT and Balbharti are responsible for the syllabus and textbooks of Classes 1 to 8, while Classes 9 and 10 are under the Maharashtra State Board of Secondary and Higher Secondary Education (MSBSHSE).

The Maharashtra State Board of Secondary & Higher Secondary Education, conducts the HSC and SSC Examinations in the state of Maharashtra through its  nine  Divisional Boards located at Pune, Mumbai, Aurangabad, Nasik, Kolhapur, Amravati, Latur, Nagpur and Ratnagiri.

About Maharashtra State Board ( MSBSHSE )

The Maharashtra State Board of Secondary and Higher Secondary Education or MSBSHSE (Marathi: महाराष्ट्र राज्य माध्यमिक आणि उच्च माध्यमिक शिक्षण मंडळ), is an  autonomous and statutory body established in 1965 . The board was amended in the year 1977 under the provisions of the Maharashtra Act No. 41 of 1965.

The Maharashtra State Board of Secondary & Higher Secondary Education (MSBSHSE), Pune is an independent body of the Maharashtra Government. There are more than 1.4 million students that appear in the examination every year. The Maha State Board conducts the board examination twice a year. This board conducts the examination for SSC and HSC. 

The Maharashtra government established the Maharashtra State Bureau of Textbook Production and Curriculum Research, also commonly referred to as Ebalbharati, in 1967 to take up the responsibility of providing quality textbooks to students from all classes studying under the Maharashtra State Board. MSBHSE prepares and updates the curriculum to provide holistic development for students. It is designed to tackle the difficulty in understanding the concepts with simple language with simple illustrations. Every year around 10 lakh students are enrolled in schools that are affiliated with the Maharashtra State Board.

• Maharashtra Board Solutions for Class 10- Marathi Aksharbharati (Part- 2): Chapter 8- ऊर्जाशक्तीचा जागर
• Maharashtra Board Solutions for Class 10- Marathi Aksharbharati (Part- 2): Chapter 7- फूटप्रिन्टस
• Maharashtra Board Solutions for Class 10- Marathi Aksharbharati (Part- 3): Chapter 10- रंग साहित्याचे
• Maharashtra Board Solutions for Class 10- Marathi Aksharbharati (Part- 1): Chapter 3- शाल
• Maharashtra Board Solutions for Class 10- Marathi Aksharbharati (Part- 3): Chapter 11- जंगल डायरी

IndCareer Board Book Solutions App

IndCareer Board Book App provides complete study materials for students from classes 1 to 12 of Board. The App contains complete solutions of NCERT books, notes, and other important materials for students. Download the IndCareer Board Book Solutions now.

• जीवन चरित्र
• ज्ञानवर्धक माहिती
• पक्षी माहिती
• प्राणी माहिती

100+ मराठी विषयावरील निबंध | Essay In Marathi | marathi essay topics

marathi essay topics : मित्रांनो आपल्या शाळा कॉलेजांमध्ये निबंध लेखन हा अतिशय महत्त्वाचा विषय आहे. वेगवेगळ्या विषयांवर Marathi Nibandh lekhan करायला सांगितले जाते, म्हणूनच आम्ही येथे देत आहोत 100+ मराठी निबंध विषय  हे सर्व निबंध मराठी भाषेतील तज्ञ मंडळी द्वारे अतिशय सोप्या भाषेत लिहिलेले आहे. आम्हाला आशा आहे की हे निबंध आपण सर्वाच्या कामात येतील.

आमच्या या वेबसाईट वर विविध विषयावरील मराठी निबंध आणि भाषणे उपलब्ध आहेत. प्रत्येक वर्गातील विद्यार्थ्यासाठी हे निबंध उपयुक्त आहेत. म्हणून जर तुम्हाला केव्हाही मराठी निबंध किंवा मराठीतील इतर माहिती लागली तर आपण आमच्या या वेबसाईट वर भेट देऊ शकतात.

मराठी निबंध यादी | marathi essay topics

• माझी आई निबंध मराठी
• माझे बाबा / वडील 
• माझी शाळा निबंध मराठी
• माझी सहल मराठी निबंध
• माझी आजी निबंध
• माझे आजोबा निबंध
• माझे गाव निबंध
• माझे शेजारी निबंध

माझा आवडते मराठी निबंध

• माझा आवडता छंद पुस्तके वाचन
•   माझा आवडता छंद चित्रकला 
•  माझा आवडता छंद क्रिकेट खेळणे
• माझा आवडता छंद नृत्य 
• माझा आवडता मित्र निबंध मराठी
• माझे आवडता शिक्षक निबंध
• माझे आवडते पुस्तक 
• माझा आवडता नेता
• माझा आवडत अभिनेता  
• माझे आवडते संत
• माझा आवडता विषय गणित
• माझे आवडते फळ आंबा 
• माझे आवडते फूल गुलाब 
• माझे आवडते कार्टून 
• माझे आवडते लेखक
• माझे आवडते पर्यटन स्थळ
• माझा आवडता शास्त्रज्ञ
• माझा आवडता कलावंत
• माझी आवडती कला
• माझा आवडता समाजसुधारक

प्राण्यावर मराठी निबंध

• माझा आवडता प्राणी कुत्रा 
• माझा आवडता प्राणी सिंह 
• माझा आवडता प्राणी बैल 
• माझा आवडता प्राणी मांजर 
• माझा आवडता प्राणी ससा 
• माझा आवडता प्राणी हत्ती
• माझा आवडता प्राणी घोडा निबंध

पक्ष्यावर मराठी निबंध

•  माझा आवडता पक्षी मोर

खेळावरील मराठी निबंध

• माझा आवडता खेळ क्रिकेट निबंध
• माझा आवडता खेळ फुटबॉल
• माझा आवडता खेळ बॅडमिंटन 
• माझा आवडता खेळ खो खो 
•   माझा आवडता खेळ कबड्डी
• माझा आवडता खेळ लंगडी
• खेळांचे महत्व

ऋतूवरील मराठी निबंध

• पावसाळा मराठी निबंध
• उन्हाळा मराठी निबंध
• हिवाळा मराठी निबंध 

सणांवर मराठी निबंध

• दिवाळी निबंध मराठी
• नाताळ मराठी निबंध 
• मकरसंक्रांती मराठी निबंध 
• ईद मराठी निबंध
• रक्षाबंधन मराठी निबंध
• होळी मराठी निबंध 
• प्रजासत्ताक दिन निबंध 
• गुढीपाडवा निबंध
• गणेश उत्सव मराठी निबंध

महान व्यक्तीवर मराठी निबंध

• माझा आवडता नेता 
• शिवाजी महाराज मराठी निबंध
• महात्मा गांधी निबंध 
• सुभाष चंद्र बोस निबंध 
• लोकमान्य टिळक निबंध
• स्वामी विवेकानंद निबंध
• डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर निबंध
• एपीजे अब्दुल कलाम मराठी निबंध
• गौतम बुद्ध निबंध
• मदर टेरेसा निबंध

सामाजिक मुद्दे मराठी निबंध

• झाडे लावा झाडे जगवा 
• पाणी आडवा पाणी जिरवा
• कोरोना वायरस निबंध मराठी
• प्रदूषण एक समस्या 
• प्लास्टिक मुक्त भारत 
• शेतकरी निबंध 
• माझा देश भारत 
• माझा महाराष्ट्र मराठी निबंध 
• माझे स्वप्न
• भ्रष्टाचार मुक्त भारत निबंध
• लेक वाचवा लेक शिकवा  
• बालकामगार मराठी निबंध
• बेरोजगारी एक समस्या मराठी निबंध
• पर्यावरण संवर्धन काळाची गरज
• साक्षरतेचे महत्व
• लोकसंख्या वाढ निबंध
• निसर्ग माझा मित्र/सोबती मराठी निबंध
• स्त्री शिक्षणाचे महत्व 
• स्वच्छ भारत अभियान निबंध 

तंत्रज्ञान मराठी निबंध

• मोबाइल: श्राप की वरदान
• संगणक शाप की वरदान
• विज्ञान शाप की वरदान
• मोबाइल नसता तर निबंध
• सोशल मीडिया निबंध
• ऑनलाइन शिक्षण मराठी निबंध

कल्पना मराठी निबंध

• जर पाऊस पडला नाही तर निबंध
• मला पंख असते तर मराठी निबंध
• मी सैनिक झालो तर 
• जर सूर्य उगवला नाही तर 
• माझ्या स्वप्नातिल भारत 
• आई संपावर गेली तर
• आरसा नसता तर निबंध
• परीक्षा नसत्या तर
• मी पंतप्रधान झालो तर
• शेतकरी संपावर गेला तर
• मी मुख्यमंत्री झालो तर
• मी मुख्याध्यापक झालो तर
• मला लॉटरी लागली तर
• सूर्य मावळला नाही तर

आत्मकथा मराठी निबंध

• शेतकऱ्याची आत्मकथा निबंध
• पुस्तकाची आत्मकथा निबंध  
• नदीची आत्मकथा निबंध 
• झाडाची आत्मकथा
• सैनिकाचे आत्मवृत्त
• पृथ्वीचे मनोगत
• पोपटाचे मनोगत निबंध
• घड्याळची आत्मकथा
• सायकल चे आत्मवृत्त
• सूर्याची आत्मकथा
• पुरग्रस्तचे मनोगत
• वृत्तपत्राचे मनोगत
• फुलाची आत्मकथा
• मी आरसा बोलतोय (आरश्याची आत्मकथा)
• रस्त्याचे आत्मकथन
• छत्री ची आत्मकथा

वर्णनात्मक निबंध 

• पावसाळ्यातील एक दिवस
• माझा महाविद्यालयातील पहिला दिवस
• माझ्या आयुष्यातील अविस्मरणीय दिवस
• ताजमहल मराठी निबंध
• मी पाहिलेला अपघात मराठी निबंध
• माझे बालपण मराठी निबंध
• लॉकडाऊन अनुभवतांना मराठी निबंध
• माझा वाढदिवस
• मी पाहिलेली जत्रा
• माझे पहिले भाषण
• माझ्या शाळेतील अविस्मरणीय दिवस
• मी अनुभवलेला पाऊस निबंध

महत्वाचे निबंध 

• व्यायामाचे जीवनातील महत्त्व
• वाचनाचे महत्व
• शिक्षणाचे महत्व
• स्वच्छतेचे महत्व मराठी निबंध
• मराठी भाषेचे महत्व 
• वेळेचे महत्व मराठी निबंध 
• ग्रंथ हेच गुरु निबंध
• कष्टाचे महत्व
• आदर्श विद्यार्थी
• आदर्श नागरिक मराठी निबंध

या लेखात आम्ही  https://www.bhashanmarathi.com/  वर असलेले सर्व निबंध एकत्रित केलेले आहेत. म्हणून जर आपणास कोणताही मराठी निबंध लागला तर आपण त्याला Essay In Marathi या page वर मिळवू शकाल. या पोस्ट मध्ये दिलेले marathi essay topics पैकी एखादा टॉपिक राहीला असेल तर आम्हाला कमेन्ट करून सांगा, म्हणजे आम्ही लवकरात लवकर त्यावर निबंध उपलब्ध करून देऊ.

9 टिप्पण्या

sir,khup chaan lihita apan. current affairs var pan essays lihaal tar faida hoil amhala. jase online shikshan : shaap ki vardan, shaaletil shikshan ki online shikshan, corona, social distancing etc.

Sir khup छान lihita Your Great sir

Ho kharach tumhi essay khup chan lihita thank you so much sir

this essays are very very helpful for us ... its help mi in ma diwali hw its save ma time .. thank you so much sir .

Ha eassy mla khup avadla khup bhari lihtos

Bhaari ahet majhe 8 mark purna bhetle nibandha lihilya war thank you so much ajun corona warti ek nibandha saperate dya pls

Thanks for all essays I use them for my holiday hw it save my time THANK YOU SO MUCH 😘

आपण खरोखर खूप सुंदर निबंध लिहिलेले आहेत. आमच्या शाळेत ज्या निबंध स्पर्धा होतात त्यावेळी मुले यातील refrenace घेत असतात.दहावीत शिकणाऱ्या मुलांची निबंध लेखनाची भीती आपल्या निबंधांमुळे कमी झाली आहे.

• Birthday Wishes in Marathi

Contact form

Essay Marathi

• Privacy Policy
• DMCA Policy

Get every types of Essays for students

खरा मित्र मराठी निबंध | Khara Mitra Marathi Essay

 खरा मित्र मराठी निबंध | Khara Mitra Marathi Essay

नमस्कार मित्र-मैत्रिणींनो आज आपण खरा मित्र मराठी निबंध बघणार आहोत. धोंडोपंत टायफॉइडने महिनाभर आजारी होते. तेव्हा त्यांची तब्येत पहायला म्हणून रोज ऑफिसमधली, शेजारपाजारची मंडळी येत होती. रोज सर्वांचे चहापाणी करता-करता धोंडोपंतांच्या पत्नी कंटाळल्या. 

तर आपल्या आजाराचा तोच तोच पाढा वाचून धोंडोपंत कंटाळले. आजार बरा, परंतु मित्र आवर!' असं म्हणण्याची पाळी त्यांच्यावर आली. परंतु गुंडोपंतांनी एके दिवशी त्यांच्या हातात पुण्याची तिकिटे दिली व हवापालटासाठी त्यांची सपत्नीक रवानगी पुण्याला केली आणि त्यांच्या दोन लहान मुलांची जबाबदारी आनंदाने स्वीकारली. 

मला वाटले, खरा मित्र असाच असतो. आपल्याला जीवनात किती लोक भेटतात, परंतु ते सर्व आपले मित्र बनत नाहीत. एक पंधरा वर्षाचा कॉलेजकुमार व त्याचे सत्तर वर्षाचे आजोबा एकमेकांचे मित्र होते. एका घरात सासवा-सुना एकमेकींच्या चक्क मैत्रिणी होत्या!

समान उद्योगधंदा करणारे एकमेकांचे मित्र असतात, असेही नाही. शिक्षक-डॉक्टर, मालकीणबाई व मोलकरीण, राजकारणी व समाजसुधारक अशा भिन्न लोकांची मैत्री असते. गरिबी व श्रीमंती मैत्रीच्या आड कधीच येत नाही.

सर्वसाधारणपणे जे मित्र असतात ते नाईलाजाने किंवा स्वार्थापोटी झालेले असतात. स्वार्थ संपला की, त्यांची मैत्री कापराप्रमाणे उडून जाते. खरा मित्र नेहमी आपल्याशी हितगुज करतो. आपल्या मनातल्या गोष्टी सांगतो. तुमच्या मनातील गोष्टी नकळत समजू शकतो. 

अडचणीच्या वेळी मदतीला धावून येईलच परंतु कौतुक करताना हात आखडता घेणार नाही. चूक असेल तर ती दाखवून देईलच व सत्याच्या मार्गावरून जात असताना तुमची साथ कधीच सोडणार नाही. भागीदारीत धंदा करून आपल्या मित्राचा केसाने गळा कापणारे मित्र असंख्य आहेत. 

परंतु एक बेकार मित्र आपल्या आश्रयास आला असताना आपल्याला मिळालेली एकुलती एक शिकवणी त्या मित्रास देणारा एखादा असाही खरा मित्र असतो. पुण्याच्या कॉलेजमधील मित्रद्वयांची जोडी फार प्रसिद्ध होती. एक श्रीमंत मित्र होता, तर एक गरीब. श्रीमंत मित्र मरीब मित्राच्या शिक्षणासाठी सर्व प्रकारची मदत करत होता. 

गरीब मित्र हशार होता तर श्रीमंत मित्र अभ्यासात कच्चा होता. परीक्षेत गरीब मित्र पास झाला. श्रीमंत नापास झाला, परंतु आपला मित्र पास झाल्याने श्रीमंत मित्राने पेढे वाटले. तो नुसता श्रीमंत मित्र नव्हता तर खरा मित्र होता! मित्रांनो तुम्‍हाला हा निबंध कसा वाटला हे  तुम्‍ही कमेंट करून सांगु शकता . धन्‍यवाद

निबंध 2

उत्सवे व्यसने चैव दुर्भिक्षे प्राणसंकटे।

राजद्वारे स्मशाने च यस्तिष्ठति स बान्धवः ।। 

खरा मित्र कुणाला म्हणावे ? जिवाचा सखा कुणाला समजावे ? वर दिलेले संस्कृत सुभाषित सांगते - आपल्या आनंदात आणि आपत्तीत, आपल्यावर उपासमारीची वेळ आली असता किंवा आपल्या मानसन्मानाच्या वेळी आणि आपल्या अंतकालीदेखील जो आपली साथ - कायम ठेवतो त्यालाच खरा मित्र मानावे, बांधव समजावे.

इंग्रजीतदेखील म्हण आहे A friend in need is a friend indeed, गरजेच्या वेळी. उपयोगी पडतो तो खरा मित्र....इथे गरज कोणती समजायची ? परीक्षेत उत्तर येत नाही, अभ्यास केलेला नाही, तेव्हा जो तयार उत्तरे पुरवतो तो गरज पुरविणारा खरा मित्र मानायचा का ? 

आपले पैसे आपण एखाद्या खेळात किंवा व्यसनात घालविले, अशा वेळी आपल्याला वेळोवेळी पैसे पुरविणारा आपला असली दोस्त समजायचा का ?...नाही ! नाही ! नाही ! असे मित्र हे खरे मित्रच नव्हेत ! आपले एक प्रकारचे शत्रूच ते ! कारण ते आपल्याला उन्नतीऐवजी अधोगतीकडे नेतात.

तुम्ही विचाराल...खरा मित्र, खरा मित्र, ही तबकडी काय लावलीय सुरुवातीपासून ? मित्र खोटा असू शकतो का ?...होय मित्रांनो, खोटा मित्र असू शकतो, एवढेच नव्हे तर असेच मित्र आपल्या अवती भोवती जास्त असतात. आपली खोटी स्तुती करणारे, 

आपल्याला बहकवणारे, आपल्याला भलत्याच गैरमार्गाने नेणारे, व्यसने, पैसे लावून खेळायचे खेळ, सोरट, लकी ड्रॉ, ह्यामार्गाने महागडी बेहोशी मिळवून देणारे, आपल्या जिवावर किंवा आपल्याला पुढे करून स्वतः नामानिराळे राहणारे, रानात समोरून अस्वल येताच स्वतः एकटे झाडावर चढणारे ! 

हे खरे मित्र कधीच नसतात बरं ! ते असतात आपले साथीसोबती, सहकारी, सवंगडी ! यातले सगळेच वाईट असतात असे नाही. काही साधेसुधे असतात पण स्नेही म्हणून स्नेह राखणे, मित्र म्हणून जवळीक ठेवणे आणि त्या जवळिकीतून रुळावरून घसरणाऱ्या मित्राला अप्रिय पण पथ्यकारक असे हिताचे चार शब्द मित्राच्या अधिकारात ठणकावून सांगण्याचे धैर्य या साथीसोबतीगणात नसते. म्हणूनच खरा मित्र दुर्मिळ असतो. अशी मैत्रीदेखील देवदुर्लभ असते.

खऱ्या मैत्रीसाठी जात, धर्म , शिक्षण, मानसन्मान, प्रतिष्ठा, काहीही आड येत नाही. म्हणूनच कृष्ण व सुदामा खरे मित्र होते. एक विश्वंभर दुसरा दिगंबर ! एक द्वारकेचा राणा दुसरा बामण बापुडवाणा. भारताचे एकेकाळचे श्रेष्ठ अर्थमंत्री चिंतामणराव देशमुख यांची व पनवेल येथील टिल्लू हेडमास्तरांची मैत्री होती. 

कोणत्याही कामासाठी ते पनवेलच्या बाजूला आले की टिल्लू मास्तरांच्या घरी यायचे. काही काळ तिथे थांबून मग आपल्या कामाला लागायचे. राष्ट्रपती गिरी देखील मुंबईला आल्यावर आपल्या मुंबईकर मित्राला भेटून जायचे. अर्थात एक महत्त्वाची गोष्ट लक्षात ठेवायला हवी, ही मैत्री निरपेक्ष होती. 

आपल्याला काही मिळावे, आपल्या मुलाबाळांना नोकऱ्या मिळाव्यात, धंदा व्यवसायात बढती मिळावी यासाठी यांनी आपल्या ज्येष्ठ मित्रांवर दडपण आणण्याचा मनातसुद्धा कधी विचार केला नाही. सुदाम्यालादेखील सुवर्णसदन नको होते. 

खरी मैत्री निरपेक्षच असते. याला दुसरा अर्थ आहे. मित्राकडे काही मागावे लागत नाही. अपेक्षा करावी लागत नाही. मित्र खरा असेल तर तो मित्राची अडचण स्वतःच ओळखतो आणि त्यानुसार व आपल्या विचारानुसार काम करतो पण खरोखरच खरा मित्र आवश्यक असतो का ? होय, असा मित्र असावा, आई, वडील, भाऊ, बहीण (अगदी पत्नीसुद्धा) यांनादेखील काही गोष्टी आपल्या अंतरीच्या काही काही

व्यथा आपण सांगू शकत नाही , त्या गोष्टी आपण आपल्या जिवलग मित्राला सांगू शकतो, आपले मन मोकळे करू शकतो. कठीण प्रसंगात आपण एकटे नाही. आपल्याजवळ, आपल्या पाठीशी कुणीतरी आहे हा दिलासा, हा आनंद खरा मित्रच देऊ शकतो. म्हणूनच खरे मित्र एकमेकांना ग्वाही देतात  'यह दोस्ती, हम नहीं तोडेंगे, तोडेंगे दम मगर...तेरा साथ ना छोडेंगे।' मित्रांनो तुम्‍हाला हा निबंध कसा वाटला हे  तुम्‍ही कमेंट करून सांगु शकता. धन्‍यवाद

निसर्ग माझा गुरु निबंध मराठी | Nisarg Maza Guru Nibandh Marathi

Nisarg Maza Guru Nibandh Marathi –  मित्रांनो आज “निसर्ग माझा गुरु निबंध मराठी “ या विषयावर निबंध मराठी मध्ये पाहणार आहोत तरी हा निबंध तुम्हाला आवडेल अशी आशा करून आपण निबंधास सुरवात करूया.

Nisarg Maza Guru Nibandh Marathi

दिव्यरसी विरणे जीव, जीवित हे त्याचे नाव

ही अनुभूती केवळ निसर्गातच येऊ शकते. म्हणून जीवनाचा उत्कट आस्वाद घ्यायचा असेल तर निसर्गाकडे चला. निसर्ग हा मानवाचा सोबती तर आहेच पण तो एक महान गुरुही आहे.

वृक्ष आपले जिवलग मित्र आहेत. आपल्या आयुष्यात जशी जवळची माणसे आनंद व प्रकाश आणतात तसेच वृक्षसुद्धा सुख देतात. आनंदाच्या क्षणाची आठवण ठेवायची असली तर वृक्षासारखा दुसरा मित्र नाही.

निसर्ग माझा गुरु निबंध मराठी

‘ निसर्ग आपला मित्र’ या लेखात प्रसिद्ध पक्षीतज्ज्ञ डॉ. सलीम अली म्हणतात की निसर्गाच्या सहवासात राहण्यासारखा दुसरा आनंद नाही.

या छंदामुळे मी मनाने प्रसन्न आणि शरीराने निरोगी राहू शकलो. निसर्ग आपला शेवटपर्यंत सोबत पुरणारा सच्चा दोस्त आहे.

बोधिवृक्षाखाली बसणारा बुद्ध, वनस्पतींना हृद्य आहे हे सांगणारा जगदीश बोस, देवदारच्या वनात बसून काव्य करणारा शेले, टेकडीवर अभंगाची स्फूर्ती घेणारे तुकाराम , डोंगरावर परमेश्वरी संदेश ऐकणारे पैगंबर, मेघदूत लिहिणारे कालिदास, वृक्षांना उच्चतम आकांक्षाचे प्रतीक मानणारा अर्नोल्ड, सागरा प्राण तळमळला म्हणणारे सावरकर या सर्व थोरांनी निसर्गातून प्रेरणा घेतली, म्हणजे निसर्ग हाच त्यांचा गुरू.

निसर्गाकडे चला, सर्वत्र नावीन्याचा लखलखाट दिसेल. जग उत्पन्न होऊन इतकी वर्षे झाली, पण रोज सकाळी ते नवीनच जन्माला येते आहे असे वाटते.

सूर्योदयाचे आणि सूर्यास्ताचे सोने पहिल्यासारखेच पिवळेधमक आहे. आभाळाचा निळा रंग अजून विरला नाही. कळ्याफुलांचा सुगंध अजून उडाला नाही.

तृणांची हिरवीगार मखमल अद्याप टवटवीत आहे. निसर्ग म्हणजे जे रम्य आणि भव्य त्याचे प्रत्ययकारी दर्शनच.

समुद्र केवढा सखोल, विशाल आणि अथांग ! भरतीच्या आणि ओहोटीच्या तालावर आपल्या मनोवृत्ती अखंड नाचत असतात.

पहाटेच्या वेळी अंगावर लाटांचे तुषार झेलत ओल्या आणि भुसभुसीत वाळूवर अनवाणी चालण्यात केवढे काव्य आहे. डोंगरावर ज्या माणसांचे स्वार्थी जग आपण पार विसरून जातो.

डोंगरावरील हिरव्या सृष्टीचे रहिवासी उन्हाळ्यात वाऱ्यांच्या झुळुकांशी खेळतात , पावसाळ्यात मुसळधारांशी दंगामस्ती करणार, हिवाळ्यात धुक्याची दुलई पांघरून आत नाचत असतात.

जीवन आनंदमय करणारी संजीवनी म्हणजे निसर्ग होय. मृत्यूची चाहूल लागली की माणसे उदास व हताश होतात. पण झाडे मात्र पानगळतीची चाहूल लागताच सळसळतात, रंगांची उधळण करतात, रंगोत्सव साजरा करतात.

ती मृत्युभयाने भयभीत होत नाहीत किंवा खिन्नही होत नाहीत. एक पान गळले तरी त्याच्या जागी नवे पान येणारच आहे असा अमरत्वाचा संदेश निसर्गगुरू देत असतो. हे अमृताचे द्रोण निसर्गातच प्यायला मिळतात.

गळण्याआधी सळसळुनी ही रंग उधळती पाने आग लागल्यागत राळांचा फाग खेळतो राने म्हणती आता अपर्ण होऊ, झेलू हिमसुमवर्षा हे सामोरे सहर्ष आम्ही नव्या जिण्याच्या स्पर्शा

तर मित्रांना “Nisarg Maza Guru Nibandh Marathi”  हा निबंध आवडला असेल तर तुमच्या मित्रांना शेअर करायला विसरू नका धन्यवाद.

मित्रांनो, तुमच्याकडे “निसर्ग माझा गुरु निबंध मराठी “ मराठी मध्ये काही अजून माहिती तुम्हाला सुचले असतील तर आम्हाला तुमच्या शब्दात आम्हला इमेल द्वारे नक्की पाठवा.

तुमच्या नावासह निबंध नवीन लिहिला जाईल. तो कोठून  कॉपी केल्यास आम्ही घेत नाही.

काही अडचण येत असेल तर तुम्ही आम्हाला कमेंट करून विचारू शकता. आम्ही आपल्या प्रश्नांची उत्तर निश्चितपणे देऊ.

जीवन आनंदमय करणारी संजीवनी म्हणजे कोण?

जीवन आनंदमय करणारी संजीवनी म्हणजे निसर्ग होय.

Leave a comment Cancel reply

You must be logged in to post a comment.